Erdek Kapıdağ zeytinyağı, Türkiye'nin Marmara Bölgesi'nde yer alan Balıkesir ilinin Erdek ilçesinde, Kapıdağ Yarımadası'nın özgün coğrafi ve iklimsel koşullarında üretilen, ayırt edici niteliklere sahip bir zeytinyağıdır. 6 Mayıs 2025 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından coğrafi işaretle tescillenmiş olan bu ürün, bölgeye özgü zeytin çeşitleri, geleneksel üretim teknikleri ve yerel bilgi birikimiyle şekillenmiştir.

Coğrafi ve Tarımsal Özellikler

Kapıdağ Yarımadası, Marmara Denizi’ne uzanan ve mikroklima etkisiyle zeytin yetiştiriciliği için elverişli bir ekosistem sunan bir yarımadadır. Bölge, denizel iklimin yumuşaklığı, toprak yapısının geçirgenliği ve güneşlenme süresinin yüksekliği sayesinde zeytin ağaçlarının hem verimli hem de kaliteli meyve vermesini sağlar. Bu doğal avantajlar, zeytinyağının duyusal ve kimyasal özelliklerine doğrudan yansır.

Üretim Süreci ve Teknikleri

Erken hasat döneminde elle veya sırıkla toplanan zeytinler, en geç 24 saat içinde işlenir. Üretim süreci yalnızca mekanik işlemlerle gerçekleştirilir; kimyasal işlem uygulanmaz. Zeytinler, soğuk sıkım yöntemiyle (maksimum 27°C’de) işlenerek yağ haline getirilir. Zeytinyağı, paslanmaz çelik tanklarda hava ile teması kesilerek muhafaza edilir. Üretim aşamaları şunlardır:

• Hasat: Ekim–Aralık aylarında, zeytinlerin olgunluk derecesine göre yapılır.
• Ayıklama ve Yıkama: Toplanan zeytinler yaprak ve yabancı maddelerden ayrılır, temiz suyla yıkanır.
• Kırma ve Yoğurma: Zeytinler kırılarak hamur haline getirilir, ardından yoğrularak yağın ayrışması sağlanır.
• Sıkım: Hamur, dikey veya yatay preslerde sıkılarak yağ ve su ayrıştırılır.
• Separasyon: Santrifüj yöntemiyle yağ, su ve posa birbirinden ayrılır.
• Depolama: Elde edilen zeytinyağı, ışık ve hava ile teması engellenmiş tanklarda dinlendirilir.

Duyusal ve Kimyasal Nitelikler

Erdek Kapıdağ zeytinyağı, meyvemsi aroması, orta acılığı ve yakıcılığı, altın sarısı ile yeşilimsi tonlar arasında değişen rengi ile tanınır. Duyusal analizlerde, taze çimen, badem ve yeşil zeytin çağrışımları öne çıkar. Kimyasal açıdan ise serbest yağ asitliği düşük, polifenol içeriği yüksektir; bu da hem raf ömrünü uzatır hem de antioksidan kapasitesini artırır.

Denetim Süreci

Erdek Kapıdağ zeytinyağı’nın coğrafi işaretli ürün olarak piyasaya sunulabilmesi için üretim süreci, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından onaylanmış denetim mekanizmaları ile izlenir. Denetim, hem üretim aşamalarının hem de nihai ürünün belirlenen teknik kriterlere uygunluğunu kontrol etmeyi amaçlar. Bu kapsamda:

• Denetim sıklığı ve yöntemi, tescil belgesinde belirtilen esaslara göre yürütülür.
• Denetim faaliyetleri, Erdek Ticaret Odası koordinasyonunda gerçekleştirilir.
• Üreticilerin, belirlenen coğrafi sınırlar içinde ve tarif edilen yöntemlerle üretim yapması zorunludur.
• Ürün örnekleri, duyusal ve kimyasal analizlere tabi tutularak kalite kontrolü sağlanır.
• Uygunsuzluk tespit edilen durumlarda, coğrafi işaret kullanım hakkı askıya alınabilir.

Bu denetim sistemi, ürünün ayırt edici özelliklerinin korunmasını ve tüketiciye güvenli, özgün bir zeytinyağı sunulmasını garanti altına almayı amaçlar.

Kültürel ve Ekonomik Değer

Kapıdağ Yarımadası’nda zeytin yetiştiriciliği, yüzyıllardır süregelen bir tarımsal gelenek olup, bölge halkının yaşam biçimiyle iç içe geçmiştir. Zeytinyağı üretimi, yalnızca ekonomik bir faaliyet değil, aynı zamanda kültürel bir mirastır. Coğrafi işaret tescili ve buna bağlı denetim sistemi, bu mirasın korunmasına ve ürünün ulusal ve uluslararası pazarlarda tanınırlığının artmasına katkı sağlamayı hedeflemektedir.