Eşme Kilim Festivali, Uşak ilinin Eşme ilçesinde geleneksel olarak düzenlenen, bölgenin kültürel, sanatsal ve zanaatkâr mirasını tanıtmayı amaçlayan bir etkinliktir. Temel amacı, Eşme yöresine özgü kilim dokuma geleneğini yaşatmak, tanıtmak ve bölge turizmine katkı sağlamaktır. Festival, “Uluslararası Eşme Turistik Kilim Kültür ve Sanat Festivali” adıyla anılmakta ve geleneksel el sanatlarının tanıtımı ile kültürel mirasın korunmasına yönelik önemli bir platform sunmaktadır.

^{Eşme Kilim Festivali (T.C. Eşme Kaymakamlığı)}

Tarihçe

İlk kez 1990’lı yıllarda başlatılan festival, 2017 yılı itibarıyla 22. kez düzenlenmiş ve bu tarihten itibaren her yıl farklı içeriklerle zenginleştirilerek sürdürülmüştür. 2017-2024 yılları arasında düzenlenen festivallerde hem ulusal hem de uluslararası katılım sağlanmış; halk oyunları gösterileri, konserler, kilim yarışmaları ve yöresel ürün sergileri ile etkinlikler desteklenmiştir. 2024 yılında 26. kez düzenlenen festival, Eşme’nin kültürel zenginliğini vurgulayan defileler ve tasarım çalışmalarıyla güncel bir sanatsal boyut da kazanmıştır.

Etkinlik İçeriği ve Yapısı

Festival genellikle üç gün boyunca sürmekte olup her yıl Ağustos ayında gerçekleştirilmektedir. Etkinlikler kapsamında:

• Yöresel ürünler ve Eşme kilimlerinin tanıtımı amacıyla sergi stantları açılmaktadır.
• Uluslararası halk dansları ekipleri, yerli folklor grupları ve belediye temsilcileri çeşitli sahne gösterileri sunmaktadır.
• Satranç, bocce, mangala gibi geleneksel ve modern oyun turnuvaları düzenlenmektedir.
• Kilim sergileri, fotoğraf sergileri ve halk eğitim merkezi çalışmaları sergilenmekte; kilim yarışmaları ve güzellik yarışmaları da festival programında yer almaktadır.
• Etkinlik süresince çeşitli müzik konserleri organize edilmekte, festival programı sanatsal gösterilerle zenginleştirilmektedir.
• Resmi açılış törenleri, genellikle valilik ve milletvekillerinin katılımıyla gerçekleştirilmektedir.

^{Eşme Kilim Festivali (T.C. Eşme Kaymakamlığı)}

Eşme Kilimlerinin Kültürel ve Tarihsel Bağlamı

Eşme, tarih boyunca Frig, Lidya, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı gibi pek çok medeniyete ev sahipliği yapmış, Türkmen aşiretlerinin yerleşimiyle göçebe kültürün izlerini taşıyan bir yerleşim yeridir. Bu kültürel süreklilik, kilim dokuma geleneğinin yerleşmesinde etkili olmuştur. Özellikle Eşmeli, Karakeçili, Sarıkeçili gibi aşiretlerin yerleşimleri dokuma kültürünü şekillendirmiştir. Eşme kilimleri, yerel halkın gündelik yaşamında önemli yer tutmuş, doğumdan ölüme kadar farklı işlevlerle kullanılmıştır.

Kilim Türleri ve Motif Özellikleri

Eşme kilimleri, genellikle ticari amaçlı siparişle ya da halkın kendi ihtiyacı için dokunmaktadır. Dokuma türleri arasında Zili, Sumak, Sarma motifli Cicim, Hopan ve Tülü gibi çeşitler öne çıkmaktadır. Motiflerin büyük bölümü geleneksel ikonografiye dayanmaktadır. Bazı kilim türleri:

• Altınbaş Kilimi: Eli belinde kız, tavşan topuğu gibi motiflerle bezenmiş, simetrik kompozisyonlara sahiptir.
• Albaş Kilimi: Altıgen topların sıralandığı, Zülüf ve Pıtırık yanışlarıyla zenginleştirilmiş zemin düzenlemelerine sahiptir.
• Toplu Kilimler: İç içe geçmiş baklava biçimli madalyonlar kullanılır, üç, beş ya da yedi toplu kilimler şeklinde adlandırılır.
• Takmak Kilimi: Bıçkın motifli altıgenlerle süslenmiş, renkli ve dinamik kompozisyonlar barındırır.

Kilim Dokuma Teknikleri ve Malzemeler

Eşme kilimleri, genellikle kadınlar tarafından "ıstar" adı verilen dik tezgâhlarda dokunur. Yer tezgâhları, sarma ve germe tezgâhları olmak üzere üç farklı tezgâh tipi kullanılır. Kilimlerde kullanılan iplikler geçmişte evlerde eğrilip kök boyalarla boyanırken günümüzde fabrikasyon yün ve sentetik boyalar yaygınlaşmıştır.

Renkler

İlk dönem kilimlerde pastel kırmızı, indigo mavisi ve orta ton yeşil renkler hâkimdir. Orta ve son dönem kilimlerde ise canlı kırmızı, mavi-mor, çingene pembesi gibi renklerle görsel çeşitlilik artmış ancak yerel karakteristik zayıflamıştır.

Boya Teknikleri

Geleneksel kök boya yöntemiyle boyanan ipliklerde palamut, ceviz kabuğu, meşe kozası gibi bitkisel malzemelerden elde edilen boyalar kullanılır. Renk kalıcılığı ve ton kontrolü için mordanlama işlemleri uygulanır. En yaygın mordan maddesi şap olup, geleneksel yöntemlerde sirke, kireç suyu gibi doğal katkılar da kullanılmıştır.

^{Eşme Kilim Festivali (Denge Haber)}

Günümüzde Eşme Kilim Dokumacılığı ve Festivalin Rolü

Modern dönemde Eşme kilimi üretimi büyük ölçüde siparişe dayalı olarak devam etmektedir. Az sayıdaki kadın dokumacı, geleneksel desenlerin yanında ihracat odaklı desenlere de yönelmektedir. Festival bu noktada hem yerel üreticiyi destekleyen hem de Eşme’nin kültürel ve sanatsal mirasını tanıtan bir işlev üstlenmektedir. Giyilebilir sanat projeleri, tasarım defileleri ve yarışmalar sayesinde genç kuşaklara bu zanaatın aktarılması hedeflenmektedir.