Gaziantep / Antep firik pilavı, Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan Gaziantep iline özgü, mahreç işaretiyle koruma altına alınmış geleneksel bir pilav çeşididir. 19 Nisan 2021 tarihinde 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında tescillenmiş olan bu ürün, Gaziantep mutfağının köklü yemeklerinden biri olarak hem yerel kültürün hem de gastronomik mirasın bir parçasıdır.

Coğrafi ve Kültürel Bağlam

Gaziantep firik pilavının ünü, üretiminde kullanılan yerel hammaddeler ve bölgeye özgü pişirme teknikleriyle doğrudan ilişkilidir. Pilavın temel bileşenleri olan Antep firiği ve Antep bulguru, yalnızca Gaziantep ili sınırlarında üretilmekte olup, bu ürünlerin kullanımı pilavın ayırt edici niteliğini belirler. UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı’na kabul edilen Gaziantep mutfağının simge yemeklerinden biri olan firik pilavı, geçmişte özel günlerde ve evlerde hazırlanırken zamanla yaygınlaşarak bölgesel kimliğin bir göstergesi hâline gelmiştir.

Üretim Metotları

Gaziantep firik pilavı, iki farklı yöntemle hazırlanabilir. Her iki yöntemde de firik ve bulgurun oranı sabit tutulur; 4-6 kişilik porsiyon için 2 su bardağı firik ve 1 su bardağı bulgur kullanılır.

Etsiz Hazırlama

Bu yöntemde firik önceden sıcak suda haşlanır, ardından bulgur eklenerek birlikte pişirilir. İsteğe bağlı olarak haşlanmış nohut ve kırmızı biber ilave edilir. Pilavın üzerine eritilmiş sadeyağ, tereyağı veya zeytinyağı gezdirilir; karabiberle tatlandırılır. Servis öncesi kısa süre dinlendirilir.

Etli Hazırlama

Etli versiyonda kuşbaşı et, kıyma, tavuk veya hindi eti kullanılabilir. Et, soğanla kavrulduktan sonra salça, nohut ve kırmızı biberle birlikte haşlanır. Ardından firik ve bulgur eklenerek pişirme tamamlanır. Yağ ve karabiberle son dokunuş yapılır. Bu yöntemle hazırlanan pilav, etli veya kapamalı olarak sunulabilir.

Üretim Koşulları

Gaziantep firik pilavının tüm üretim aşamaları Gaziantep ili sınırları içinde gerçekleştirilmelidir. Bu zorunluluk, ürünün coğrafi işaret niteliğini korumak ve yerel üretim geleneğini sürdürmek amacıyla belirlenmiştir. Üretim süreci, ustalık gerektiren tekniklerle yürütülür ve bölgeye özgü bilgi birikimiyle şekillenir.

Denetim Süreci

Ürünün mahreç işareti kriterlerine uygunluğunu sağlamak üzere yılda en az bir kez, ihtiyaç hâlinde ise her zaman denetim yapılır. Denetim mercii; Gaziantep’i Geliştirme Vakfı koordinatörlüğünde, Gaziantep İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, Gaziantep Büyükşehir Belediyesi, Gaziantep Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği ile Gaziantep Üniversitesi Gastronomi Bölümü’nden uzman temsilcilerden oluşur. Denetim kriterleri arasında malzeme uygunluğu, üretim metoduna sadakat, ürün görünümü ve işaretleme kurallarına uyum yer alır.