Gaziantep şirin tarhanası, üzüm suyu veya üzüm pekmezi ile çiğ simitin kaynatılması sonucu elde edilen, yoğun kıvamlı ve kurutularak tüketilen geleneksel bir tatlıdır. 15 Nisan 2022 tarihinde mahreç işaretiyle tescillenmiş olan bu ürün, Gaziantep mutfağının köklü unsurlarından biridir ve coğrafi sınırla ün bağı taşır.
Ürün Nitelikleri
Gaziantep şirin tarhanası, sert buğdaydan elde edilen çok ince çekilmiş çiğ simit ile üzüm suyu ya da pekmezinin kaynatılmasıyla hazırlanır. Elde edilen karışım, kurutularak dilimlenir ve atıştırmalık olarak tüketilir. Aynı zamanda başka tatlıların yapımında da yardımcı bileşen olarak kullanılır. Ürünün ayırt edici yönü, üzümün doğal tatlılığı ile buğdayın yoğun kıvamının birleşiminden doğan özgün dokusu ve lezzetidir.
Üretim Yöntemleri
Gaziantep şirin tarhanası üzüm suyu veya üzüm pekmezi ile iki farklı yöntemle üretilir:
Üzüm suyu ile üretim
- 13–15 litre üzüm suyu
- 130–500 g şire toprağı (ak toprak)
- 1 kg çiğ simit
- İsteğe bağlı olarak toz tarçın ve karanfil
Üzüm suyu, şire toprağı ile berraklaştırılır ve asitliği azaltılır. Kef alındıktan sonra karışım kaynatılır, çiğ simit eklenerek kıvam yoğunlaştırılır. Karışım tepsilere dökülerek kurutulur, dilimlenip ters çevrilerek alt yüzeyleri de kurutulur.
Üzüm pekmezi ile üretim
- 2300–2500 ml su
- 230–250 ml üzüm pekmezi
- 230–250 g beyaz şeker
- 200–220 g çiğ simit
- İsteğe bağlı olarak toz tarçın ve karanfil
Su ve pekmez kaynatılır, şeker eklenir. Yıkanmış çiğ simit ilave edilerek koyulaşana kadar pişirilir. Karışım tepsiye dökülerek kurutulur, dilimlenip ters çevrilerek tamamlanır.
Her iki yöntemde de ürün, gıda ile temasa uygun tahta sandıklarda muhafaza edilir ve hava ile teması kesilerek serin ortamda saklanır.
Coğrafi Bağ ve Üretim Koşulları
Gaziantep şirin tarhanasının üretimi yalnızca Gaziantep ili sınırları içinde gerçekleştirilir. Ürünün tarihsel geçmişi ve mutfaktaki yeri, coğrafi sınırla olan bağını pekiştirir. Tüm üretim aşamaları bu sınırlar içinde yürütülmek zorundadır.
Denetim Süreci
Ürünün denetimi, Gaziantep Büyükşehir Belediyesi koordinasyonunda yılda en az bir kez yapılır. Denetim ekibi; Gaziantep İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, Gaziantep Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği ve Gaziantep Büyükşehir Belediyesinden uzman kişilerden oluşur. Denetim kriterleri arasında bileşen uygunluğu, üretim metoduna sadakat, ambalajlama koşulları ve mahreç işareti kullanımının doğruluğu yer alır.
