Gerede keşi, Bolu ilinin Gerede ilçesine özgü geleneksel bir süt ürünüdür. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında mahreç işaretiyle korunmakta olup 14 Nisan 2021 tarihinde tescillenmiştir. Tescil başvurusu Gerede Ticaret ve Sanayi Odası tarafından yapılmış, ürünün coğrafi sınırı Gerede ilçesiyle sınırlanmıştır.

Tanım ve Ayırt Edici Özellikler

Gerede keşi; 1400–1600 metre rakımda yetişen ineklerin sütünden elde edilen süzme yoğurdun kurutulup sıkıştırılmasıyla üretilen, kendine özgü lezzet ve yapıya sahip bir üründür. Tarihi geçmişi olan bu ürün, Gerede Panayırı’nın simgelerinden biri olarak bölgeyle ün bağı kurmuştur.

Soğutma teknolojilerinin bulunmadığı dönemlerde yoğurdun uzun süre saklanabilmesi amacıyla geliştirilmiş geleneksel bir yöntemle üretilir. Organoleptik olarak ekşimtırak bir tada ve doğal yoğurt kokusuna sahiptir. Küçük gözenekli yapısı ve krem rengiyle ayırt edilir.

Kimyasal ve fiziksel özellikleri:

• Yağ oranı: En fazla %8,14
• Kuru madde oranı: En fazla %64,61
• Protein oranı: En fazla %34,20

Üretim Metodu

Gerede keşinin üretimi, yalnızca Gerede ilçesi sınırlarında gerçekleştirilebilir. Üretim süreci şu basamaklardan oluşur:

• Coğrafi sınırdan elde edilen inek sütü 100 °C’ye kadar ısıtılır, ardından 40 °C’ye kadar soğutulur.
• Soğutulan süt 2 gün boyunca 4 °C’de bekletilerek kaymaklı yoğurt elde edilir.
• Yoğurt yayık makinesinde yarım saat çalkalanır; oluşan tereyağı ayrılır.
• Tereyağı üretiminden kalan yayık altı suyu torbalarda süzdürülür.
• Torbalarda biriken süzme yoğurt, Gerede keşinin ana hammaddesidir.
• 100 kg süzme yoğurt pamuklu bez torbalara konularak bir gün bekletilir.
• Süzülen yoğurda %10–15 oranında iri tuz eklenir, mikserde 10–15 dakika harmanlanır.
• Harmanlanan ürün tekrar torbalara konur, üst üste dizilir veya ağırlıkla sıkıştırılarak 7 gün oda sıcaklığında bekletilir.
• Karışımdan ayrılan sıvı sonrası ürün krom kazanlarda yeniden mikserlenir.
• Kalıplara alınarak küp, dikdörtgen, kare, topaç gibi şekiller verilir.
• Kalıplar, sıvı emici bezler üzerinde hijyenik ortamda bir hafta boyunca kuru ve rüzgarlı havada, güneş görmeden kurutulur.
• Üzerindeki tuzlar temizlenir, ürün bir hafta daha bekletilir.
• Talebe göre gramajlanarak vakumlu ambalajlarla paketlenir.

Tüketim Biçimi

Gerede keşi genellikle kahvaltılarda dilimlenip kızartılarak tüketilir. Ayrıca rendelenerek makarna, cevizli erişte ve mantı gibi yemeklerin sosu olarak da kullanılır.

Denetim ve Koruma

Ürünün üretimi, Gerede Ticaret ve Sanayi Odası koordinasyonunda Bolu İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, Gerede Belediyesi, Gerede Esnaf ve Sanatkârlar Odası gibi yerel kurumların temsilcilerinden oluşan en az üç kişilik bir denetim mercii tarafından yılda en az bir kez denetlenir. Denetimler, üretim metodunun ve coğrafi işaretin doğru kullanımını kapsar. Gerektiğinde kamu veya özel kuruluşlardan uzman desteği alınabilir. Tescil ettiren kurum, ürünün hukuki korunmasını da yürütür.