Fındık, Giresun kent kimliğinin ve yerel ekonominin en önemli yapıtaşlarından biridir. Giresun'un sosyo-kültürel yapısı, mevsimsel döngüler ve gündelik yaşam pratikleri büyük ölçüde fındık üretimi etrafında şekillenmektedir. Bu bağlamda fındık, yalnızca bir tarım ürünü değil; aynı zamanda bir mekân kurucusu ve toplumsal düzenleyici rol üstlenmektedir. Öte yandan, “Giresun Tombul Fındığı” adıyla coğrafi işaretle tescillenen ürün, yüksek kalite parametreleriyle ulusal ve uluslararası pazarda stratejik bir öneme sahiptir.
Emek Coğrafyası Bağlamında Fındık Üretimi
Mekânın Üretimi ve İşçi Failliği
Erdoğan ve Ergin (2023) tarafından ortaya konan araştırma, Giresun kent mekânlarının fındık üretim süreçleriyle nasıl dönüştüğünü analiz etmektedir. Lefebvre’in “mekânın üretimi” kuramı ve Herod’un “emek coğrafyası” yaklaşımı doğrultusunda geliştirilen bu analiz, işçilerin sadece üretim süreçlerine değil, aynı zamanda kentsel mekânların oluşumuna da aktif bir biçimde katıldığını göstermektedir.
Geçici ve Kalıcı Mekânlar
Fındık üretiminin kente sirayet eden yönü, geçici (örneğin kurutma alanları olarak kullanılan kaldırımlar) ve kalıcı (fındık atölyeleri, depolar) mekânlar üzerinden incelenmiştir. Bu durum, tarımsal emeğin sadece kırsal alana değil, aynı zamanda kent dokusuna da nüfuz ettiğini göstermektedir.
Giresun Tombul Fındığı’nın Nitelikleri ve Coğrafi İşaret Tescili
Coğrafi İşaretin Tanımı ve Önemi
Coğrafi işaretler, ürünün belirli bir yöreyle olan bağını ve kalite özelliklerini güvence altına alan kolektif bir kalite garantisidir. Giresun Tombul Fındığı, 2001 yılında Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş; 2022 yılında ise Avrupa Birliği tarafından koruma altına alınmıştır.
Pomolojik ve Biyokimyasal Özellikler
Giresun Tombul Fındığı’na ait 2017–2018 yıllarına ilişkin veriler, bu çeşidin yüksek kalite parametrelerine sahip olduğunu ortaya koymuştur. Elde edilen bulgulara göre:
- Ortalama meyve büyüklüğü: 17,12 mm
- İç büyüklüğü: 13,32 mm
- Sağlam iç oranı: %78
- Meyve ağırlığı: 1,66 g
- İç oranı: %53
- Ham yağ oranı: %64,5
- Oleik asit oranı: %82,3
Bu veriler, Giresun Tombul Fındığı'nın hem taze tüketim hem de sanayi kullanımı açısından üstün niteliklere sahip olduğunu göstermektedir.
Fındık Üretiminin Sosyo-Ekonomik ve Mekânsal Etkileri
Fındık üretimi, sadece ekonomik kazanç sağlamamakta; aynı zamanda mekânın yeniden üretimini, işgücü göçlerini, geçici barınma pratiklerini ve gündelik yaşamın örgütlenmesini de şekillendirmektedir. Özellikle mevsimlik işçilerin ve patozcuların kullandığı mekânlar, üretimin sosyal boyutunu görünür kılmaktadır. Bu yönüyle fındık, kapitalist üretim ilişkileri içerisinde hem emeği hem de mekânı dönüştüren dinamik bir öğe haline gelmektedir.
Bu çalışma, Giresun fındığının iki temel boyutunu ortaya koymaktadır. İlk olarak, fındık üretimi mekânın yeniden üretiminde belirleyici bir rol oynamakta ve emek coğrafyası bağlamında özgün bir model sunmaktadır. İkinci olarak, Giresun Tombul Fındığı coğrafi işaret koruması altında, kalite açısından üstün özellikler sergileyen stratejik bir üründür. Her iki boyut birlikte ele alındığında, Giresun fındığı hem yerel kalkınmanın hem de kültürel kimliğin temel taşıdır.