Glukometre, kandaki glukoz düzeyini ölçmeye yarayan taşınabilir bir tıbbi cihazdır. Kan şekeri ölçüm cihazı olarak da adlandırılan glukometreler, diyabetli bireylere kendi başlarına kan glukoz seviyelerini ölçme ve takip etme imkânı sunar. Bu cihazlar, diyabet tedavisinde hastalığın kontrol altında tutulmasına yönelik önemli bir araçtır. Temel kullanım amacı, parmak ucundan alınan kan örneği üzerinden glukoz düzeyini belirlemektir. Günümüzde farklı marka ve modele sahip glukometreler bulunmakta olup, kullanım şekline göre cihazların özellikleri değişiklik gösterebilmektedir.
Glukometre (Anadolu Ajansı)
Kandaki Glikoz Düzeyleri
Vücutta karbonhidrat metabolizması esas olarak glukoz üzerinden gerçekleşir. Glukoz, hücreler için başlıca enerji kaynağıdır. Klinik laboratuvarlarda kan, idrar veya beyin omurilik sıvısında (BOS) glukoz ölçümü yapılabilir. Açlık durumunda kan glukoz değerleri sağlıklı bireylerde 70–100 mg/dL aralığında bulunur (normoglisemi). Açlık kan glukoz düzeyinin 50 mg/dL’nin altında olması hipoglisemi, 100 mg/dL’nin üzerinde olması ise hiperglisemi olarak tanımlanır. İnsan vücudu, beslenme, açlık ve egzersiz gibi durumlarda kan glukozunu normal aralıkta tutabilmek için güçlü bir düzenleme mekanizmasına sahiptir.
Glukometrelerin Yapısı ve Çalışma Prensibi
Glukometreler; hekzokinaz, glukoz oksidaz veya glukoz dehidrojenaz gibi enzimleri kullanan reflektans fotometrik veya elektrokimyasal algılamaya sahip biyosensörlerdir. Cihazlarda kullanılan glukoz stripleri birkaç katmandan oluşur ve her katmanın belirli bir işlevi vardır:
- Yayılma/ayırıcı tabaka: Kan numunesinin homojen dağılımını sağlar ve eritrositlerin alt tabakaya geçmesini önler.
- Analitik tabaka: Plazmadaki glukoz, enzimle reaksiyona girer ve reflektans fotometre veya elektrokimyasal sistem aracılığıyla ölçülür.
- Destek tabakası: Stripin yapısal bütünlüğünü sağlar.
Elektrokimyasal glukometrelerde, numunedeki glukozun oluşturduğu elektron akışı cihaz tarafından dijital bir değer olarak değerlendirilir.
Kullanım ve Monitörizasyon
Glukometreler, diyabet yönetiminde hasta başı testi (Point of Care Testing, POCT) olarak kullanılmaktadır. Parmak delme cihazı (lanset) ve test stripleri ile birlikte kullanılır. Ölçüm sonuçları, kullanıcı değişikliği, açlık-tokluk durumu, anormal hematokrit, hipotansiyon veya asit-baz dengesizlikleri gibi faktörlerden etkilenebilir. Çok düşük (<60 mg/dL) veya çok yüksek (>500 mg/dL) glukoz konsantrasyonlarında ölçümlerin güvenilirliği azalır.
Kan Şekeri Ölçüm Prosedürü
Glukometre ile kan şekeri ölçümü aşağıdaki basamaklarda gerçekleştirilir:
- Eller sabun ve suyla yıkanır veya alkollü pamukla temizlenir; cilt kuruması beklenir.
- Parmak delme cihazına steril iğne (lanset) yerleştirilir ve derinlik ayarlanır.
- Glukometreye test stripi takılır; bazı cihazlar test stripi takıldığında otomatik açılır, bazıları güç düğmesine basmayı gerektirir.
- Parmak delme işlemi uygulanır; ilk kan damlası kuru pamukla silinir.
- İkinci kan damlası test stripine uygun şekilde değdirilir; stripin ucundaki bölge tamamen kanla doldurulmalıdır.
- Parmak ucuna pamukla tampon uygulanır.
- Cihaz ekranında ölçüm sonucu okunur.
- Ölçüm sonucu tarih ve saat ile birlikte kayıt edilir.
- Kullanılan iğne/lanset, test stripi ve pamuk uygun şekilde atılır.
Glukometre Kullanımında Kullanılan Malzemeler (Fatma Ceyla Eraldemir ve Öznur Demirtaş)【1】
Diyabet Çantasında Glukometre ve Aksesuarlar
Diyabet çantalarında glukometre, parmak delme kalemi, stripler, insülin kalemleri, iğne uçları, acil durum iğnesi (glukagon) ve buz aküleri gibi materyaller standart ölçülerde ve kolay erişilebilir şekilde yerleştirilebilir. Çanta tasarımı, kullanım kolaylığı ve materyallerin güvenli taşınmasını sağlamalıdır.
Glukometre ile Kan Şekeri Ölçümü (Antalya Evde Sağlık Hizmetleri)
Uyarı: Bu maddede yer alan içerik, yalnızca genel ansiklopedik bilgi amacı taşımaktadır. Buradaki bilgiler tanı koyma, tedavi etme ya da tıbbi yönlendirme amacıyla kullanılmamalıdır. Sağlıkla ilgili konularda karar vermeden önce mutlaka bir hekime veya uzman sağlık personeline danışmanız gerekmektedir. Bu bilgilerin tanı veya tedavi amacıyla kullanılması sonucunda doğabilecek durumlardan madde yazarı ve KÜRE Ansiklopedi herhangi bir sorumluluk kabul etmez.
