Gölbaşı, Adıyaman ilinin batısında yer alan ve özellikle coğrafi konumu nedeniyle stratejik bir öneme sahip bir ilçedir. İlçe, doğuda Besni ve Tut, batıda Kahramanmaraş ili, kuzeyde ise Malatya ile sınır komşusudur. Güneyinde Gaziantep bulunan Gölbaşı, Malatya, Adıyaman, Gaziantep ve Kahramanmaraş illerini birbirine bağlayan bir kavşak noktasında bulunmakta olup, bu yönüyle doğu ile batı arasında bir köprü işlevi görmektedir. İlçenin yüzölçümü 784 km² olup, deniz seviyesinden yüksekliği yaklaşık 860 metre civarındadır. Ayrıca, bölgedeki en yüksek dağlardan biri olan Boruk Dağı, 2320 metreye kadar yükselmektedir.

İlçede 1958 yılında ilçe statüsüne kavuşmuş olan Gölbaşı, özellikle GAP Projesi kapsamında önemli bir mesire alanı olarak dikkat çekmektedir. Gölbaşı Gölü, Azaplı Gölü ve İnekli Gölü gibi doğal su kaynakları, ilçenin çevresinde turizme yönelik çeşitli faaliyetlere olanak sağlamaktadır. Ayrıca Göksu Çayı'nın ilçeden geçmesi, bölgenin doğal güzelliklerine değer katmaktadır.

Tarihçe

Gölbaşı ilçesinin tarihi, bölgenin stratejik konumundan ötürü oldukça köklüdür. 1958 yılına kadar Besni ilçesine bağlı bir köy olan Gölbaşı, Adıyaman ilinin il olmasının ardından ilçe statüsüne kavuşmuştur. İlçenin kurulduğu yerleşim alanı, demiryolunun geçişiyle hızla gelişmiş ve ilçenin büyümesinde büyük rol oynamıştır. Gölbaşı, Cumhuriyet dönemiyle birlikte Adıyaman’a bağlı bir ilçe olarak hızla gelişmiş ve günümüzde önemli bir yerleşim merkezi olmuştur. Gölbaşı’nın tarihi boyunca Bağdat Yolu, Savaş Yolu ve Halep Yolu gibi önemli yollar burada kesişmiş, bölgeye tarihsel anlamda büyük bir hareketlilik kazandırmıştır.

Coğrafya ve İklim

Gölbaşı ilçesi, Güneydoğu Toroslar’ın bir parçası olan sıra dağlarla çevrilidir ve bu dağlar, ilçenin iklimini etkileyen bir faktördür. İlçe, yazları aşırı sıcaklardan korunurken, kışları ise soğuk ve yüksek basınç hakimiyetinde geçer. İlçenin %29,66’sı işlenebilir tarım arazisi olarak kullanılmaktadır. Bölgedeki en yüksek dağ, 2320 metreye kadar yükselen Boruk Dağı’dır. Ayrıca Gölbaşı, göller ve doğal su kaynaklarıyla zengin bir ekosisteme sahiptir.

Nüfus ve Demografik Yapı

Gölbaşı ilçesinin nüfusu zaman içinde artış göstermiştir. 1960 yılında nüfus 18.643 iken, 2020 yılı itibariyle bu rakam 50.204’e ulaşmıştır. Nüfusun büyük bir kısmı şehir merkezinde yerleşirken, köyler ve kırsal alanlar da önemli bir yer tutmaktadır. Gölbaşı'nda hem Sünni hem de Alevi nüfus bulunmaktadır. Türkler ve Kürtler ilçenin demografik yapısını oluşturan başlıca etnik gruplardır.

Ekonomi

Gölbaşı ilçesinin ekonomisi, ağırlıklı olarak tarım ve hayvancılıkla şekillenmiştir. Tarımsal ürünler arasında üzüm, ceviz ve incir üretimi başı çekmektedir. Besni üzümü, ilçenin en bilinen tarım ürünü olup, bölge ekonomisinde önemli bir yer tutmaktadır. Ayrıca ilçede birkaç sanayi tesisi de bulunmaktadır. Bu tesisler arasında kömür işletmeleri, tekstil fabrikaları, yem fabrikaları ve un fabrikaları yer alır. Bunun yanı sıra, ilçedeki çeşitli sanayi kuruluşları, bölgenin ekonomik canlılığını artıran önemli etkenlerdir.

Turizm, Kültür ve Mutfak

Gölbaşı, tarihi ve doğal zenginlikleriyle dikkat çeker. Özellikle ilçedeki göller ve Göksu Çayı etrafında kurulu mesire alanları, yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çeker. GAP Projesi kapsamında ilan edilen GAP Mesire Alanı da, bölgenin turistik cazibesini artırmaktadır. İlçede yer alan tarihi yapılar, özellikle köprüler ve kalıntılar, bölgenin tarihi geçmişini gözler önüne serer. Altınlı Köprü, Paşa Köprüsü ve Vicne Köprüsü gibi yapılar, bölgenin tarihî değerleri arasında önemli bir yer tutmaktadır.

Gölbaşı'nın mutfağı da, bölgenin tarım ürünlerinden faydalanarak şekillenmiştir. Özellikle üzüm ve incir gibi ürünlerle yapılan yemekler ve tatlılar, bölgeye özgüdür. Gölbaşı mutfağı, yerel tarım ürünleriyle zenginleştirilmiş geleneksel yemekler sunmaktadır.