Higashine Sakuranbo (Higashine Cherry), Japonya'nın Yamagata Prefektörlüğü'nde üretilen ve coğrafi işaret (GI) koruması altında bulunan bir kirazdır. Ürün, Rosaceae (Gülgiller) familyasının Cerasus cinsi ağaçlarının meyvesi olup, Higashine Şehri'ni temsil eden tarımsal bir simgedir. Coğrafi işaret tescili 30 numara ile "Meyve" sınıfında 20 Ekim 2017 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Başvuru sahibi, "Higashine Fruit Kingdom” Fruits Industrial Cluster Association'dır.
Ürün Özellikleri ve Ana Çeşit: Sato Nishiki
Higashine Sakuranbo'nun üretimindeki ana çeşit Sato Nishiki'dir. Bu çeşit, hem görünüm hem de tat açısından en üstün kiraz çeşidi olarak kabul edilmektedir. Higashine Şehri, Sato Nishiki çeşidinin doğduğu yer (menşei) olma özelliğini taşır.
Bu çeşidin temel karakteristikleri arasında büyük meyve boyutu, yüksek şeker içeriği ve dengeli bir lezzet profili bulunur. Tadı, ferahlatıcı bir tatlılık ile uygun düzeyde bir asitlilik arasında hassas bir denge kurar. Bu nitelikleri nedeniyle, özellikle yaz başlangıcı döneminde tüketicilerden hediye olarak yüksek övgü almıştır.
30 Higashine Sakuranbo (Youtube-地理的表示産品情報発信サイト)
Yetiştirme Teknikleri ve Kalite Yönetimi
Higashine Sakuranbo'nun yetiştiriciliği, kaliteyi sürdürmek ve stabilize etmek için bir dizi deneme yanılma süreciyle geliştirilmiş ve standartlaştırılmış özel tarımsal teknikler gerektirir:
- Yağmur Barınakları (Rain Shelters): Kiraz üretimindeki en kritik zorluklardan biri, olgunlaşma dönemindeki yağışların neden olduğu meyve çatlamasıdır. Bu sorunu önlemek amacıyla, Higashine Şehri'nde özel yağmur barınağı tesisleri geliştirilmiştir. Bu inovasyon, üretimi stabilize etmiş ve Sato Nishiki çeşidinin hızla yaygınlaşmasına önemli katkıda bulunmuştur.
- Koruma ve Renk Gelişimi: Meyveleri yabani kuşlardan korumak için yan taraflara kuş ağları (bird net) gerilir. Ayrıca, ağaçların altına yansıtıcı tabakalar (reflecting sheet) serilir. Bu tabakalar, güneş ışığını yansıtarak meyvenin alt kısımlarının da renklenmesini teşvik eder.
- Seyreltme ve Yaprak Toplama: Meyvenin daha iyi gelişmesi, meyvelere ve yapraklara daha fazla güneş ışığının ulaşmasını sağlamak amacıyla çeşitli budama ve seyreltme işlemleri yapılır. Bu işlemler, hem tomurcuklanma aşamasında hem de meyve henüz yeşilken (kartopu döneminde) gerçekleştirilen meyve seyreltmesini içerir. Ek olarak, meyve renklenmeye başladığında, güneş ışığını engelleyen yapraklar elle toplanır.
Üretim Alanının Coğrafi ve İklimsel Koşulları
Kiraz, iklim, coğrafya ve toprak koşulları açısından son derece seçici bir meyvedir. Meiji dönemi (1868-1912) boyunca Japonya genelinde kiraz dağıtımı ve deneme üretimleri yapılmış olsa da, günümüzde üretim belirli alanlarla sınırlı kalmıştır. Higashine Sakuranbo'nun üretim alanı, bu spesifik gereksinimleri karşılayan ideal koşullara sahiptir.
- İklim ve Sıcaklık Farkı: Meyve ağaçlarının büyümesi ve meyvelerdeki şeker oranının artması üzerinde, gündüz ve gece arasındaki sıcaklık farkının olumlu bir etkisi olduğu bilinmektedir. Higashine Sakuranbo üretim alanı, geniş bir gündüz-gece sıcaklık farkına sahiptir. Olgunlaşma mevsimi olan Haziran ayında, bu farkın yaklaşık 12°C olduğu ölçülmüştür.
- Yağış ve Güneş Işığı: Haziran ayı, Japonya'da genellikle yağışlı mevsime (tsuyu) denk gelmesine rağmen, bu özel üretim alanı nispeten az yağış alır ve uzun güneşlenme sürelerine sahiptir. Bu faktörler, meyvenin tadı üzerinde pozitif bir etki yaratır.
- Toprak Yapısı: Bölgenin toprak yapısı, Ou Sıradağları'nın Midaregawa alüvyal yelpaze bölgesinde tipik olarak görülen, iyi drene edilmiş (suyu iyi süzdüren) çakıllı bir yapıdadır. Kiraz ağaçları, iyi drenaj ve nefes alabilirlik tercih ettiğinden, bu toprak yapısı yetiştiricilik için oldukça uygundur.
Tarihsel Arka Plan ve Mevcut Durum
Higashine Sakuranbo'nun en yüksek dereceli çeşidi olan Sato Nishiki, 1928 yılında, o dönemdeki adıyla Higashine-cho'da yaşayan Eisuke Sato tarafından yaratılmıştır. Çeşit, paydaşların çabaları ve araştırmaları sonucunda gelişmiş, bölgede yaygınlaşmış ve zamanla kirazların temsilci çeşidi haline gelmiştir.
Günümüzde, Higashine Sakuranbo'nun üretim hacmi Japonya'daki en büyük hacimdir. Bu toplam üretimin %80'inden fazlasını Sato Nishiki çeşidi oluşturmaktadır.
