logologo
İBNÜ’s-SEMH
(ابن السمح)
fav gif
Kaydet
viki star outline
Avatar
Ana YazarSADETTİN ÖKTEN20 Kasım 2024 07:45
Matematik ve astronomi âlimi.
badge borderhover badge border
avatar
İslam Ansiklopedisi Kategorisi
Kurulları tarafından
onaylanmıştır.

İBNÜ’s-SEMH

Board Main İcon

Kültürlü bir ailenin çocuğu olarak Kurtuba’da (Córdoba) doğdu. Öğrencisi Ebû Mervân Süleyman b. Muhammed en-Nâşî, onun güneş yılı hesabıyla elli altı yıl yaşadığını ve 18 Receb 426’da (29 Mayıs 1035) vefat ettiğini söylediğine göre (Sâid el-Endelüsî, s. 170) 368 (979) yılında doğmuş olması gerekir. Küçük yaştan itibaren aklî ilimlere merak duyan İbnü’s-Semh, döneminde Endülüs’ün en meşhur matematikçisi olan Mesleme b. Ahmed el-Mecrîtî’den matematik ve astronomi okudu; ayrıca tıp alanında da bilgi sahibiydi. V. (XI.) yüzyılın başlarında Hakem el-Muntasır döneminde çıkan siyasî karışıklıklar sebebiyle Kurtuba’dan ayrılarak Gırnata’ya (Granada) yerleşti ve huzurlu bir hayattan sonra burada öldü.


Eserleri. 1. el-ʿAmel bi’l-usṭurlâb. Mercé Villadrich Grau tarafından incelenip İspanyolca’ya tercüme edilmiştir (Barcelona 1986).


2. el-Kâfî fi’l-ḥisâbi’l-hevâʾî (Risâle kâfiye fi’l-ḥisâbi’l-hevâʾî). On bölümden meydana gelen eser zihinden hesap yapma usulleri üzerine yazılmıştır (Sezgin, V, 356).


3. Kitâbü S̱imâri’l-ʿaded. Sayı sistemlerinin pratik hayatta sağladığı yararları konu alan eser Kitâbü’l-Muʿâmelât adıyla da anılır (a.g.e., V, 356).


4. Zîc ʿalâ meẕhebi’s-Sindhind. Sindhind (Siddhânta) yöntemiyle düzenlenen astronomi tablolarını konu edinen eser iki bölümden oluşmaktadır; ilk bölümü cetvellere, ikinci bölümü ise bunların izahına ayrılmıştır. İbnü’z-Zerkāle’nin el-ʿAmel bi’ṣ-ṣaḥîfe adlı çalışmasının 64 ve 65. bablarının bu kitaptan alındığı sanılmaktadır (, III, 928).


5. Kitâbü’t-Taʿrîf bi-ṣûreti ṣanʿati’l-usṭurlâb.


6. Kitâb fi’l-hendese.


7. Kitâbü Ṭabîʿati’l-ʿaded.


8. Kitâbü’l-Medḫal ile’l-hendese. Öklid’in Elementler’inin tefsiri mahiyetindedir.


Bunlardan başka yıldızların zenit noktalarının hesaplanmasına dair bir kitabın 416 (1025) yılında Eski İspanyolca’ya yapılan bir tercümesi bulunmakta ve bunun aslının İbnü’s-Semh’e ait olduğu kabul edilmektedir (Sezgin, VI, 249).

Kaynakça

Sâid el-Endelüsî, Ṭabaḳātü’l-ümem (nşr. Hayyât Bû Alvân), Beyrut 1985, s. 169-170.

İbnü’l-Ebbâr, et-Tekmile (nşr. İzzet Attâr el-Hüseynî), Kahire 1375/1955, I, 207.

, s. 483-484.

, II, 1377.

, s. 85.

, I, 623; , I, 861.

, I, 224.

E. S. Kennedy, Islamic Astronomical Tables, Philadelphia 1956, s. 126.

, I, 715.

, V, 356; VI, 249.

D. Pingree, “Ibn al-Samḥ”, , III, 928-929.

Rızâ Enzâbî Nijâd, “İbn Semḥ”, , III, 707-708.

Muhammed es-Süveysî, “İbnü’s-Semḥ”, Mevsûʿatü’l-ḥaḍâreti’l-İslâmiyye, Amman 1993, s. 269-270.

https://islamansiklopedisi.org.tr/ibnus-semh

Sen de Değerlendir!

0 Değerlendirme
KÜRE'ye Sor