IBONOITO, Japonya'nın Hyogo eyaletindeki Harima bölgesine özgü, geleneksel yöntemlerle üretilen bir çeşit tenobe somen (elle açılmış ince erişte) ürünüdür. Ürünün coğrafi işaret (GI) kayıt numarası 154 olup, işlenmiş gıda maddeleri sınıfına girmektedir ve koruma tarihi 27 Ağustos 2024'tür.
Tarihçe
IBONOITO'nun üretimi, Harima bölgesinde yaklaşık 600 yıl öncesine, yani Muromachi dönemine kadar uzanmaktadır. Bu dönemde somen eriştesi, önceleri yalnızca tapınaklarda ve imparatorluk sarayında tüketilen bir gıdaydı. Edo dönemine gelindiğinde (1603-1867), somen eriştesi sıradan insanlar arasında da yaygınlaşmaya başlamış ve bölgedeki çiftçiler tarafından üretimi artırılmıştır. Tarihi kayıtlara göre, bu dönemde somen üreticileri bir araya gelerek kalite standartları konusunda anlaşmalar yapmış, hatta sözleşme ihlali yapanlara ceza ödemesi talep ederek ürün kalitesini kontrol altında tutmuşlardır. 1894 yılında, kaliteyi birleştirmek ve güvenilirliği artırmak amacıyla derecelendirmeye dayalı bir somen üretim standartları denetim sistemi uygulamaya konulmuştur. Bölgeden akan Ibogawa Nehri'nin adını taşıyan "IBONOITO" adlı birleşik marka, farklı üreticiler ve satıcılar tarafından çeşitli isimler altında satılan somen ürünlerini tek bir çatı altında toplamak amacıyla oluşturulmuştur.
Üretim Alanı ve Hammaddeler
IBONOITO'nun üretim alanı, Hyogo eyaletidir. Bu alan, Ibogawa Nehri boyunca tarım için kullanılan topraklarla çevrilidir. Nehrin varlığı, eriştelerin hammaddesi olan buğdayın ekimini ve su değirmenleriyle buğday unu üretimini aktif hale getirmiştir. Erişte üretimindeki tuz ise, yakınlardaki Banshu-Ako bölgesinden temin edilebilmektedir. Hammaddeler ve ek kaynaklar, Hyogo Eyaleti Tenobe Somen Kooperatif Birliği (Birlik) tarafından yönetilen "Satın Alınan Hammadde Standartları" ve "Ek Kaynak Standartları"na uygun olmak zorundadır. Erişteler, yalnızca Birlik tarafından tedarik edilen hammaddeler kullanılarak, Birlik üyeleri tarafından "Üretim yönergeleri"ne uygun olarak üretilir.
Üretim Teknikleri ve Kalite Kontrol
IBONOITO erişteleri, Harima bölgesinde yaklaşık 600 yıldır aktarılan geleneksel yöntemlerle üretilmektedir. Eriştelerin tadı ve dokusu, hamurun tekrar tekrar ip şekline getirilip gerilmesini içeren "elle germe tekniği" (tenobe) ve eriştelerin sıcak ve nemli yağmur mevsiminde özel bir depoda olgunlaştırılmasını içeren "yaku" adı verilen bir teknik kullanılarak geliştirilmektedir. Üretilen erişte, haşlandığında şeklini koruması, dilde yumuşak bir his bırakması ve çiğnenebilir, çıtır bir dokuya sahip olması gibi özelliklerle tanımlanır. Ürünler, üretim aşamasından sonra bir denetçi tarafından yapılan derecelendirme testinden geçmek zorundadır; bu testi geçen eriştelere bir amblem ve denetim sertifikası verilir. Kalite kontrolünden geçen erişte, daha sonra birliğin özel deposunda olgunlaştırılır ve saklanır.
Tüketim ve Yaygınlık
Tenobe somen erişteleri, buğday ununun tuzlu suyla yoğrulması, bitkisel yağ sürülmesi, ince şeritler halinde gerilip bükülmesi ve kurutulmasıyla yapılır. İnce ve saf beyaz renkteki IBONOITO erişteleri genellikle haşlanır, soğuk suda soğutulur ve sosla servis edilir. Japonya'da yaz aylarında popüler bir mevsimsel gelenek olarak tüketilen somen, kış aylarında ise "nyumen" adı verilen sıcak bir çorba olarak da servis edilebilir. 2006 yılından itibaren, Hawaii'de IBONOITO eriştesi tariflerinin sunulduğu etkinlikler düzenlenmeye başlanmıştır. Ertesi yıl, ABD, Güneydoğu Asya ve AB'de satışları teşvik etme faaliyetleri, Los Angeles ve New York gibi şehirlerde başlatılarak ürünün uluslararası bilinirliği artırılmıştır.
