Iğdır Omaç Aşı Çorbası, Iğdır iline özgü, evelik otu (Rumex patientia), alça eriği (yeşil kuru erik), karnıkara türü börülce ve “omaç” adı verilen küçük hamur parçalarıyla hazırlanan yöresel bir çorba çeşididir. Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından 26 Ağustos 2021 tarihinde Mahreç İşareti (Tescil No: 876) olarak tescillenmiş olup, tüm üretim sürecinin Iğdır il sınırları içinde gerçekleşmesi zorunludur.
Teknik Tanım ve Ayırt Edici Özellikler
Iğdır Evelik Çorbası, başlıca şu bileşenlerden oluşur: evelik otu, alça eriği, karnıkara türü börülce ve omaç. Omaç, un, su ve tuz karışımından elde edilen küçük hamur parçalarıdır. Bu hamur parçaları, Orta Asya kökenli geleneksel bir yöntemle hazırlanır; un, su ve tuz karıştırıldıktan sonra elle ovularak küçük yuvarlaklar hâline getirilir ve yaklaşık bir saat kurutularak kullanıma hazır hâle getirilir.
Çorbaya karakteristik ekşi tadını veren temel bileşenler evelik otu ve alça eriğidir. Bu yoğun ekşilik, ürünün Iğdır coğrafyasına özgü bir özellik olarak tescil belgesinde özellikle vurgulanmıştır.
Üretim Yöntemi
Malzeme hazırlığı kapsamında, karnıkara türü börülce ve evelik otu ayrı kaplarda bir gece önceden suya ıslatılarak bekletilir. Alça eriği ise temizlenerek hazırlanır ve kullanıma kadar bekletilir.
Omaç hazırlanırken, 250 gram un, 0.1 litre su ve 2 gram tuz ile hamur yoğrulur. Elde edilen hamurdan küçük parçalar oluşturulur ve yaklaşık bir saat kurutulur. Pişirme aşamasında kullanılacak omaç miktarı 300 gramdır.
Pişirme Aşamaları
- Soğan kısık ateşte yaklaşık 3dk kavrulur
- Salçalar ve isteğe bağlı domates suyu eklenir (2 dk kavrulur)
- Börülce, su, biberler ve tuz eklenir.
- Önce evelik otu, sonra omaç ilave edilerek yaklaşık 20 dk pişirilir
- Sıcak servis edilir.
Bölgesel Kimlik ve Gastronomi Turizmi
Iğdır Omaç Aşı Çorbası, Iğdır’ın coğrafi işaretli altı yerel ürününden biridir; bu yönüyle ilin gastronomi kimliğinde önemli rol oynar.
Çorbanın gastronomi turizmi açısından bölgeye özgü kültürel değer taşıdığı ve yerli-yabancı turistlere sunulan otantik lezzetlerden biri olduğu görülmektedir.
Coğrafi İşaret Süreci ve Kullanım Koşulları
Iğdır Evelik Çorbası, 19 Ekim 2020 tarihinde C2020/340 başvuru numarasıyla coğrafi işaret tescili için başvurulmuş ve 26 Ağustos 2021 tarihinde 876 numarayla mahreç işareti türünde tescillenmiştir. Tescil işlemi, Iğdır Ticaret ve Sanayi Odası tarafından gerçekleştirilmiştir.
Bu ürünün coğrafi sınırı Iğdır ili ile sınırlıdır. Üretimde kullanılacak evelik otu ve alça eriği, yalnızca bu il sınırları içinde yetiştirilmelidir. Ayrıca, çorbanın toplama, hazırlık ve pişirme dâhil tüm üretim aşamaları da bu coğrafi sınırlar içinde gerçekleştirilmelidir.
Kullanım kurallarına göre, ürünün adı ve mahreç işareti çorba üzerinde, ambalajında veya işletmede görünür şekilde yer almalıdır. Ambalajlı satışın olmadığı durumlarda, bu bilgiler işletme alanında açık şekilde sergilenmelidir.
Ürün, Iğdır Ticaret ve Sanayi Odası koordinasyonunda; Iğdır İl Tarım Müdürlüğü ile Iğdır Üniversitesi Gıda Mühendisliği uzmanlarının yer aldığı en az üç kişilik bir komisyon tarafından yılda en az bir kez denetlenmektedir.
