IPMA (International Project Management Association), Türkçesiyle Uluslararası Proje Yönetim Derneği, proje, program ve portföy yönetimi alanlarında küresel düzeyde standartlar belirleyen ve profesyonel yeterlilikleri geliştirmeyi amaçlayan uluslararası bir organizasyondur. 1965 yılında kurulan IPMA, dünya genelinde 70'ten fazla ülkede faaliyet gösteren ulusal proje yönetim derneklerinden oluşan bir federasyon yapısındadır.

Tarihçe

Uluslararası Proje Yönetim Derneği (IPMA), proje yönetimi alanında bilgi ve deneyim paylaşımını amaçlayan uluslararası bir kuruluş olarak ortaya çıkmıştır. Derneğin temelleri, 1964 yılında Fransa’dan proje yöneticisi Pierre Koch’un, Hollanda’dan Dick Vullinghs ve Almanya’dan Roland Gutsch’u Kritik Yol Yöntemi (Critical Path Method - CPM) konusunu tartışmak üzere davet etmesiyle atılmıştır. CPM, büyük ölçekli ve karmaşık projelerin yönetimi için geliştirilmiş bir yöntem olarak tanımlanmıştır. Söz konusu toplantılarda Fransız AFIRO Derneği (Association Française d´Informatique et de Recherche Opérationnelle) adına Yves Eugene başkanlık yapmış, Prof. Arnold Kaufmann ise uluslararası düzeyde bir iş birliği ağı kurulmasını önermiştir. Bu öneri, daha sonra INTERnational NETwork (INTERNET) adını alacak oluşumun temelini oluşturmuştur.

1965 yılında grup, şirketlerden bağımsız bir dernek kurmaya karar vermiş ve kuruluş, o dönemde politik olarak tarafsız bir ülke olan İsviçre’de resmî olarak hayata geçirilmiştir. Derneğin ilk adı Uluslararası Yönetim Sistemleri Derneği (International Management Systems Association - IMSA) olarak belirlenmiştir.

1967 yılında, bu yapı tarafından Viyana’da ilk Uluslararası Avrupa INTERNET Kongresi düzenlenmiştir. Ardından Çekoslovakya’daki Proje Yönetimi Bilimi Grubu tarafından Prag’da “Ağ Analizi Yöntemleri” konulu bir konferans organize edilmiştir. Bu etkinlikte siyasi yetkililer ile birlikte Dr. Vladimira Machova da yer almıştır. Daha sonra Roma’daki Uluslararası Bilgisayar Merkezi’nin sponsorluğunda, Prof. Claude Berge’nin yönetiminde ilk Uluslararası Dünya Kongresi Viyana’da gerçekleştirilmiştir. Bu tarihten itibaren derneğin adı resmî olarak INTERNET şeklinde kullanılmaya başlanmıştır.

1989 yılı itibarıyla dernek tarafından, proje, program ve portföy yönetimi alanında çalışan uzmanların yetkinliklerini geliştirmeye yönelik ileri düzey eğitim programları düzenlenmiştir.

1996 yılında Paris’te düzenlenen 13. Dünya Kongresi sırasında, derneğin isminin uluslararası düzeyde yaygınlaşan internet terimiyle karışmaması amacıyla değiştirilmesine karar verilmiştir. Yönetim Kurulu (Executive Board – ExBo) tarafından derneğin adı Uluslararası Proje Yönetim Derneği (International Project Management Association – IPMA) olarak belirlenmiş, derneğin logosu ise korunmuştur.

1998 yılında IPMA tarafından, proje yönetimi alanında çalışan bireylerin yetkinliklerini değerlendirmek amacıyla sertifikasyon programları başlatılmış ve Proje Yönetimi Yetkinlik Temeli’nin (IPMA Competence Baseline – ICB) ilk sürümü olan ICB v1.0 yayımlanmıştır.

2002 yılında IPMA tarafından, proje yönetimi uygulamalarını değerlendirmek amacıyla IPMA Uluslararası Proje Mükemmellik Ödülü programı başlatılmıştır.

2012 yılında dernek tarafından, IPMA Delta sistemi aracılığıyla kurumların proje yönetimi olgunluğunu değerlendiren ve sertifikalandıran bir hizmet sunulmaya başlanmıştır.

2015 yılı itibarıyla IPMA tarafından, temel standartların yeni sürümleri yayımlanmıştır. Bu standartlar arasında IPMA ICB4 (Yetkinlik Temeli’nin 4. sürümü), IPMA OCB 1.1 (Organizasyonel Yetkinlik Temeli) ve IPMA PEB (Proje Mükemmellik Temeli) yer almıştır. Aynı yıl IPMA tarafından, örgütün hedeflerini belirleyen 2020 Stratejisi yayımlanmıştır.

IPMA, günümüzde proje, program ve portföy yönetimi alanında faaliyetlerini sürdürmekte; yeterlilik temelli sertifikasyon, üye dernekler, eğitim sağlayıcıları, yayınevleri ve etkinlik organizasyonları aracılığıyla çeşitli ürün ve hizmetler sunmaktadır.

Yapı ve Üyelik Sistemi

IPMA, ulusal proje yönetim derneklerini (Member Associations – MAs) bir araya getiren bir federasyon biçiminde yapılandırılmıştır. Her üye dernek, kendi ülkesinde proje yönetimi alanında faaliyet gösteren lider kuruluşları temsil eder ve IPMA’nın temel temas noktasıdır. Bugün IPMA çatısı altında yaklaşık 70 ülke derneği bulunmaktadır. Örneğin APMG International tarafından belirtildiği gibi IPMA “dünya çapında yaklaşık 70 üye dernekten oluşan” bir federasyondur. Üyelik sistemi, IPMA çatısı altında kurumsal (dernek) üyelik esasına dayanır; bireysel proje yöneticileri, kendi ülkelerindeki üye dernekler aracılığıyla IPMA ağına dâhil olurlar. IPMA’nın yönetim merkezi Hollanda’dadır; tüm üye dernekler küresel paydaşlar olarak projelerin yönetim yetkinliklerinin yaygınlaşmasını hedefler.

IPMA Ticari Markaları ve Kullanım Koşulları

Uluslararası Proje Yönetim Derneği (IPMA), isimlerini ve logolarını ticari marka olarak tescil ettirmiştir. Bu tescil, IPMA markalarının izinsiz veya mülkiyet hakları tanınmaksızın kullanılmasını engellemektedir.

IPMA’nın tescil ettirmiş olduğu ticari markalar belirli kurallara tabidir. Örneğin, IPMA ICB® markası, internet alan adı, hizmet veya web sitesi adı gibi alanlarda, IPMA’nın tescilli olduğu sınıflarda izinsiz olarak kullanılamamaktadır. IPMA markalarını yalnızca IPMA ve Üye Dernekleri, Üyelik Sözleşmeleri çerçevesinde kullanabilmektedir. Eğitim şirketleri, danışmanlar, organizatörler veya bireyler ise, ancak IPMA’nın açık izniyle bu markaları kullanabilmektedir.

IPMA sertifika sahipleri, sertifikalarının geçerliliği süresince, sertifika seviyesi, sertifika logosu ve IPMA tarafından sağlanan resmi materyalleri kullanma hakkına sahiptir. Bu hak devredilememektedir ve yetkisiz kullanımın önlenmesi için ilgili kişilere bildirim yapılması gerekmektedir.

IPMA’nın İsviçre ve diğer ülkelerde tescil ettirmiş olduğu markalar arasında şunlar bulunmaktadır:

• IPMA®
• IPMA ICB®
• IPMA OCB®
• IPMA PMC®
• IPMA PPMC®
• IPMA Delta®
• IPMA Proje Mükemmelliği Temeli®
• IPMA Proje Mükemmellik Ödülü®
• Proje Mükemmelliği™

IPMA grafik logosu da tescilli bir marka olup, kullanımında tescil işaretinin (®) doğru şekilde yerleştirilmesi gerekmektedir.

IPMA markalarının kullanımıyla ilgili yönergeler, ticari markaların belgelerde veya elektronik ortamda ilk geçtiği yerde ® işaretiyle belirtilmesini ve uygun açıklamaların eklenmesini zorunlu kılmaktadır. Aynı sayfada markanın tekrarında sürekli ® işareti kullanılmasına gerek bulunmamaktadır. IPMA ticari markalarının, başka kelimelerle birleştirilerek herhangi bir ticari, kamu, eğitim veya kar amacı gütmeyen materyalde kullanılması mümkün bulunmamaktadır. Bu tür bir kullanım, IPMA’nın marka haklarının ihlali olarak değerlendirilmektedir.

Sertifikasyon Programları

IPMA, proje yönetimi profesyonellerinin yetkinliklerinin değerlendirilmesi için dünyada tek örnek olan dört seviyeli bir sertifikasyon sistemi uygular. Bu sistem Proje Yönetim Yetkinlik Temeli (IPMA Competence Baseline – ICB) adı verilen kapsamlı bir çerçeveye dayanır. IPMA sertifikasyonları, proje yöneticilerinin kariyer düzeylerine göre aşağıdaki seviyelerde verilir:

Seviye A: Certified Project/Programme/Portfolio Director. Stratejik düzeyde çok karmaşık projeleri, programları veya portföyleri yönetme yeteneğine sahip deneyimli yöneticilere yöneliktir. (Örneğin çok uluslu projelerde liderlik yapmış kişiler bu seviyeye başvurur.)

Seviye B: Certified Senior Project/Programme/Portfolio Manager. Kompleks projeleri/programları yönetebilen deneyimli proje yöneticilerine verilir. (Genellikle büyük ölçekli projelerde sorumluluk üstlenen orta düzey yöneticileri kapsar.)

Seviye C: Certified Project Manager. Orta düzeyde karmaşıklığa sahip projeleri yönetebilecek beceriye sahip, nispeten deneyimli proje yöneticileri için tasarlanmıştır. (Bir proje ekibinde proje yöneticisi olarak görev alan profesyoneller bu seviyeyi hedefler.)

Seviye D: Project Management Associate (Certified Project Management Associate). Proje yönetimi alanında kariyerine adım atanlara yönelik giriş seviyesi sertifikadır. (Hiç deneyimi olmayan veya yeni başlayanlar bu sertifikayla temele giriş yapar.)

Bu sertifikasyonlarda adaylar, IPMA ICB’de tanımlı bir dizi yetkinlik elemanında yeterliliklerini belgelemek zorundadır. Sertifikalar, uluslararası alanda tanınır ve adaylar kuruluşun belirlediği başvuru formları, sınav, rapor sunumu ve mülakat gibi aşamalardan geçerek değerlendirilir. IPMA sertifikalı profesyoneller, beş yıllık döngüler halinde sürekli mesleki gelişim (CPD) faaliyetlerine katılarak sertifikalarını yenilemek zorundadır.

Dünya Çapındaki Faaliyetler

IPMA, dünya genelinde proje yönetimi uzmanlarını buluşturan çok sayıda etkinlik düzenler. En kapsamlı etkinliklerinden biri IPMA Dünya Kongresidir. Bu kongrelerde uluslararası uzmanlar, uygulamalı içerikler ve ağ kurma fırsatları sunulur. Örneğin, 17–19 Eylül 2025 tarihleri arasında Berlin’de düzenlenen 34. IPMA Dünya Kongresi’ne 70 ülkeyi temsilen yaklaşık 1.000 kişi katılmıştır. Bu tür etkinlikler proje yönetimi alanındaki güncel eğilimleri ve iyi uygulamaları paylaşmak üzere bilimsel sunum ve çalıştaylar içerir. Ayrıca IPMA, dünyanın farklı bölgelerinde ulusal konferans ve seminerler, teknik komiteler ile özel ilgi grupları aracılığıyla sektörel gelişmeleri destekler. IPMA’nın küresel çapta meslek standardı haline gelen Proje Yönetim Yetkinlik Temeli (ICB) ve buna bağlı sertifikasyon programları, uluslararası projelerde görev alan profesyonellerin ortak bir dil ve yeterlilik standardı geliştirmesine katkıda bulunur.

Türkiye İle İlişkileri

IPMA, küresel ağı içinde 60’tan fazla ülkeyi kapsayan bir federasyon biçiminde örgütlenmiştir. Türkiye’deki proje yönetimi topluluğu, IPMA üyesi Proje Yönetim Kurumu (PYK) tarafından temsil edilir. ICT Media’nın verdiği bilgiye göre, IPMA beş kıtadan 200.000’in üzerinde sertifikalı proje yöneticisiyle 60’dan fazla ülkeyi kapsayan küresel bir yapılanmadır. PYK ise ulusal düzeyde proje yönetimini teşvik etmeyi amaçlayan bir sivil toplum kuruluşudur. Türkiye, daha önce de uluslararası IPMA organizasyonlarına ev sahipliği yapmış; Türk proje yöneticileri de IPMA standartlarında yeterlilik kazanmakta ve uluslararası proje yönetim topluluğuyla bağlantı kurmaktadır.

Uluslararası İşbirlikleri ve Projelerdeki Rolü

IPMA, küresel proje yönetim topluluğunda aktif işbirlikleriyle bilinir. Örneğin 2008 yılında Amerikan Proje Yönetim Enstitüsü (PMI) ile imzalanan bir niyet anlaşması (MOU) kapsamında her iki kuruluş, proje yönetimi mesleğini dünya çapında geliştirmek üzere işbirliği yapmayı taahhüt etmiştir. Bu işbirliği, üniversite programlarının sertifikasyonlarının artırılması ve proje yönetimi eğitim ve araştırmalarının desteklenmesini içermiştir. IPMA ayrıca Avrupa Komisyonu gibi uluslararası kurumlarla ortak projeler yürüterek AB’nin PM² gibi metodolojilerinin benimsenmesinde rol almış; araştırma konferansları ve yayınlarla küresel bilgi paylaşımını desteklemiştir. Bütün bu çalışmalar, IPMA’yı uluslararası projelerde proje yönetimi yeterliliklerinin tanınması ve meslek standardlarının yükseltilmesinde anahtar bir paydaş haline getirmektedir.