Kandıra bezi, Türkiye’nin Kocaeli ili Kandıra ilçesinde üretilen ve mahreç işaretiyle tescillenmiş geleneksel bir dokuma türüdür. Hammaddesi keten olan bu bez, üretiminin her aşamasında yoğun el emeği ve yerel bilgi birikimi gerektiren kültürel bir üründür.

^{Kandıra Bezi (AA)}

Hammaddeden Dokuma Tezgâhına

Kandıra bezinin temel hammaddesi olan keten, sonbaharda humuslu topraklara ekilir ve ilkbaharda olgunlaşmaya başlar. Hasat işlemi Haziran-Temmuz aylarında elle yapılır. Köklerinden sökülen keten lifleri; suya basma, kurutma, mengeneden geçirme ve çıkrıkla eğirme gibi aşamalardan geçirilerek iplik haline getirilir. Elde edilen iplikler, yörede "düzen" olarak adlandırılan tezgâhlarda bezayağı tekniğiyle dokunur.

• İplik Türleri: Keten ipliği (8–14/1 nm), Pamuk ipliği (16–20/2 nm)
• Çirişleme (Haşıllama): Un, sabun, nişasta, yağ ile kaynatılan ipliklerin sağlamlık ve kayganlık kazanmasını sağlayan işlemdir.
• Dokuma Özelliği: Bezayağı tekniği ile dokunur. Sağ ve sol kenarlarında pamuk ipliğinden oluşan şeritler bulunur
• Kumaş Ebatları: Genişlik 42–50 cm, uzunluk kullanıma göre ayarlanır.
• İplik Yoğunluğu: 1 cm² alanda 12–20 tel iplik yoğunluğu, dokumanın kullanım alanına göre değişir.

^{Kandıra Bezi (AA)}

Ürün Çeşitliliği

Kandıra bezinden hem ince hem kalın iplik kullanılarak farklı ürünler üretilir:

• İnce İplikten şemente, çay takımı, gömlek, mendil, gece giysileri, masa örtüsü;
• Kalın İplikten pantolon, kilim, çuval.

Çeşitli motifler ve işlemelerle süslenen ürünler arasında “manda gözü” ve “sevda çiçeği” gibi yöresel nakışlar öne çıkar. Kandıra bezi ayrıca Şile bezinin temel kaynağı olarak kabul edilir; Şile bezinde pamuk ipliği kullanılırken Kandıra bezinde yalnızca keten ipliği tercih edilir.

Kültürel Bağlam

1960’lara kadar Türkiye’deki keten üretiminin %30’unun Kandıra'da gerçekleştiği, bu bezin bölge halkının geçiminde ve gelin çeyizlerinde önemli yer tuttuğu bilinmektedir.

^{Kandıra Bezi (AA)}

Üretimin Coğrafi Sınırı ve Denetimi

Kandıra bezinin üretim aşamaları (iplik temini hariç), Kandıra ilçesi sınırlarında gerçekleşmek zorundadır. Denetimler, Kandıra Halk Eğitim Merkezi koordinatörlüğünde, yerel kamu kurumlarının uzmanları tarafından yıllık olarak yapılır. Ürünlerin mahreç işareti ve coğrafi işaret logosu taşıması zorunludur.