Kayseri Cırgalan biberi, Türkiye’nin Kayseri iline bağlı Kocasinan ilçesinin Cırgalan Mahallesi’nde yetiştirilen, yerel popülasyon özelliği taşıyan ve kurutulup öğütülerek toz haline getirilen kırmızı biber çeşididir. 06 Ekim 2020 tarihinde menşe adıyla tescillenmiş ve 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında coğrafi işaret korumasına alınmıştır. Tescil başvurusu Kocasinan Belediyesi tarafından yapılmıştır.

Morfolojik Özellikleri

Cırgalan biberi, Capsicum annuum türüne ait olup bitki boyu 40–50 cm’ye ulaşır. Her bitkiden ortalama 30–50 adet meyve alınabilir. Meyveler 8–12 cm uzunluğunda, dört loblu ve orta acılıktadır. Et kalınlığı 1,5–2 mm arasında değişir. İlk olum döneminde yeşil olan meyveler, hasat olumunda parlak kırmızı renge bürünür. Kurutulup öğütüldüğünde ise kiremit tozu rengini alır.

Toz haline getirilmiş 100 gram Cırgalan biberinde skovil değeri 275–310, yağ oranı ise %9–12 aralığındadır.

Yetiştirme Koşulları

Bu biber, hafif alkali, az tuzlu ve az kireçli; fosfor ve potasyum açısından zengin topraklarda yetiştirilir. Uygun sıcaklık aralığı 18–30 °C, ideal nem oranı ise %50–70’tir. Ekim işlemi, mart sonu ile nisan ortası arasında yapılır ve yalnızca bir önceki hasattan elde edilen tohumlar kullanılır.

Hasat ve İşleme Süreci

Hasat üç aşamada gerçekleştirilir:

1. Birinci Hasat (Kırım Hasatı): Ağustos başında, yalnızca olgunlaşmış meyveler toplanır. Kurutma süresi 3–5 gündür.
2. İkinci Hasat: Ağustos sonuna doğru yapılır. İlk hasatta olgunlaşmamış meyvelerin kızarmasıyla gerçekleşir. Kurutma süresi 5–7 gündür.
3. Üçüncü Hasat (Bozum): Eylül ortasında, fide üzerindeki son meyvelerin olgunlaşmasıyla yapılır. Kurutma süresi 7–10 gündür.

Hasat işlemi, çiftçiler tarafından bez önlüklerle ve elle yapılır. Toplanan biberler kaput bezler üzerine serilerek yumuşaması beklenir. Ardından baş çöpü ve çerçevesi alınır. “porçalama” adı verilen işlemle biberler dörde bölünür ve tekrar kurutulur. Kuruyan biberler, “loğ” adı verilen silindir taşlarla ezilir, 1–1,5 mm çapındaki eleklerden geçirilerek beyaz damarlarından ayrılır. Bu işlem acılığın azalmasını sağlar. Elekte kalan kabuklar değirmende öğütülerek toz haline getirilir. 100 kg kırmızı biber kabuğundan yaklaşık 10 kg toz biber elde edilir. Ürün, naylon torbalara ardından bez torbalara (5, 10, 25 veya 50 kg) konularak karanlık ve kuru ortamlarda muhafaza edilir.

Denetim ve Koruma

Kayseri Cırgalan biberinin üretim ve pazarlama süreçleri, Kocasinan Belediyesi, Kayseri Ticaret Odası, Erciyes Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Kocasinan İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü ve Cırgalan Mahalle Muhtarlığı temsilcilerinden oluşan beş kişilik bir denetim mercii tarafından izlenir. Denetimler; tohum seçimi, üretim, kurutma, ambalajlama ve saklama koşullarını kapsar. Gerektiğinde şikâyet üzerine veya resen denetim yapılabilir. Uygunsuzluk tespit edilirse üreticiye 10 gün süre tanınır; bu sürede düzeltme yapılmazsa yasal işlemler başlatılır.