Kemaliye Lök Tatlısı, Erzincan’ın Kemaliye (eski adıyla Eğin) ilçesine özgü geleneksel bir tatlı çeşididir. Yöresel olarak “Eğin Lök Tatlısı” adıyla da bilinir. Tatlı, temel olarak kurutulmuş dut pestili ile dövülmüş ceviz içinin bir araya getirilmesiyle hazırlanan doğal ve katkısız bir üründür. Tatlının yapımında şeker, glikoz ya da herhangi bir kimyasal katkı maddesi kullanılmaz.

Üretim Süreci

Lök tatlısının yapım süreci birkaç aşamadan oluşur. İlk olarak olgunlaşmış beyaz dutlar toplanır ve geleneksel yöntemlerle odun ateşinde kaynatılarak pekmez kıvamına getirilir. Bu yoğun karışım geniş bezler üzerine serilerek güneş altında kurutulur. Elde edilen pestiller, kullanılmadan önce hafifçe nemlendirilerek yumuşatılır. Ceviz içi ise taş dibeklerde dövülerek unumsu bir kıvama getirilir.

^{Kemaliye Lök Tatlısı / Eğin Lök Tatlısı Yapım Aşaması ( AA)}

Hazırlanan pestil parçalarının içerisine dövülmüş ceviz konularak rulo şeklinde sarılır ve bir süre bekletilir. Sonuçta ortaya çıkan ürün, yoğun dut aromasıyla birlikte ceviz lezzetini barındıran, tok tutucu ve dayanıklı bir tatlı formu kazanır.

Geleneksel Bağlamı ve Kültürel Önemi

Kemaliye Lök Tatlısı, Kemaliye yöresinde geçmişi yüz yıla dayanan geleneksel üretim biçimiyle kuşaktan kuşağa aktarılmıştır. Yerel halk arasında “dutla cevizin gizemli aşkı” şeklinde tanımlanan bu ürün, özellikle kış aylarında ve misafir ağırlama ritüellerinde sıklıkla tüketilir. Ayrıca bu tatlı, bölge halkı tarafından enerji verici özelliği nedeniyle özellikle kış mevsiminde tercih edilmektedir.

Tatlının hazırlanışı genellikle kadınlar tarafından gerçekleştirilmekte ve toplumsal dayanışma içerisinde yürütülen üretim süreci, yöresel kültürün sürdürülebilirliğini desteklemektedir.

Coğrafi İşaret Tescili

Kemaliye Lök Tatlısı, 21.08.2023 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından mahreç işareti türünde coğrafi işaret olarak tescillenmiştir. Tescil süreci, Kemaliye Belediyesi tarafından yürütülmüş ve C2023/000035 dosya numarasıyla 26.01.2023 tarihinde yapılan başvuru sonucunda ürün, 1452 tescil numarasıyla kayıt altına alınmıştır.

Tescil belgesinde ürün, “fırıncılık ve pastacılık mamulleri, hamur işleri, tatlılar” ürün grubu kapsamında değerlendirilmiş olup yalnızca Erzincan’ın Kemaliye ilçesinde, geleneksel üretim yöntemlerine uygun biçimde üretildiğinde “Kemaliye Lök Tatlısı / Eğin Lök Tatlısı” adıyla satışa sunulabilir. Bu tescil, ürünün coğrafi kaynağıyla ilişkili niteliklerinin korunmasını ve yerel üreticilerin hukuki olarak desteklenmesini amaçlamaktadır.

Tüketim ve Saklama Koşulları

Lök tatlısı doğal yapısı sayesinde uzun süre bozulmadan saklanabilme özelliğine sahiptir. Serin ve kuru koşullarda muhafaza edildiğinde aylarca tazeliğini koruyabilir. Bu nedenle geçmişte kış hazırlıklarında önemli bir yere sahip olmuştur. Günümüzde ise hem yerel halk hem de bölgeye gelen ziyaretçiler tarafından doğal atıştırmalık olarak tercih edilmektedir.