Kırıkhan havucu, Hatay ilinin Kırıkhan ilçesinde üretilen ve Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından mahreç işareti olarak tescillenmiş bir tarım ürünüdür. Ürün, genellikle yerel ekotip havuç tohumları ve Nantes çeşidi tohumlar kullanılarak yetiştirilmektedir. Kırıkhan havucunun coğrafi sınırla olan ün bağı, ilçenin tarım ekonomisindeki önemli konumundan kaynaklanmaktadır.

Ürün Özellikleri

Kırıkhan havucu, düzgün bir şekle ve parlak turuncu renge sahiptir. Yüksek kuru madde içeriği ile öne çıkar. Fiziksel olarak; boyu 14 ila 17 cm, eni 2 ila 4 cm aralığındadır. Bir adet havucun ağırlığı ise 45 gram ile 120 gram arasında değişmektedir. Suda çözünen kuru madde değeri (Brix) 8 ila 10 arasında ölçülmüştür.

Kimyasal yapısı incelendiğinde, magnezyum seviyesinin 109,25-115,9 mg/100 g aralığında olduğu ve bu değerin diğer turuncu havuç çeşitlerine göre oldukça yüksek olduğu belirtilmiştir.

Üretim Metodu

Kırıkhan havucu üretiminde, bir önceki yılın ürününden ayrılan tohumlar veya sertifikalı tohumlar kullanılabilir. Üretim süreci aşağıdaki temel adımlardan oluşur:

• Tohum Üretimi ve Ekim: İyi kalitedeki havuçlar tohumluk olarak seçilir. Tohumluk parsellerine 70-80 cm sıra arası ve 30 cm sıra üzeri mesafeyle, 2-3 cm yaprak sapı kalacak şekilde toprak yüzeyinden 2-3 cm derinliğe dikim yapılır. Tohum oluşumu aşamalı gerçekleştiğinden hasat kademeli yapılır. Tüylü yapıdaki tohumların tüyleri alınmalıdır. Tohum ekimi 1 Ağustos ile 15 Ekim tarihleri arasında gerçekleştirilir. Ekim, toprak hazırlığı yapıldıktan sonra mibzer ile dekara 600-800 adet tohum gelecek şekilde, 2,5-3 cm derinliğe yapılır. Sıra arası mesafe 25-30 cm veya 25-40 cm, sıra üzeri mesafe ise 5-12 cm olarak uygulanır.
• Seyreltme ve Bakım: Çimlenme tamamlandığında ve bitkiler 2-3 hakiki yaprak olduğunda seyreltme işlemine geçilir. Bu aşamada bitki kökünün zarar görmemesine dikkat edilir. Seyreltme sonrasında yabancı otlar elle temizlenir.
• Gübreleme ve Sulama: Tohum ekimi öncesinde toprak analizine göre NPK veya DAP gübreleri taban gübresi olarak verilir. Eylül sonu veya ekim başında nitrat formunda azotlu gübreleme yapılır. Bitki gelişirken, kök kurşunkalem büyüklüğüne ulaştığında potas, bor ve çinko içeren yaprak gübreleri kullanılır. Hasattan yaklaşık 1 ay önce potasyumlu gübreler bir veya iki defa uygulanır. Sulama, bölgedeki salma veya yağmurlama yöntemleriyle yağmurlar başlayana kadar sürdürülür.
• Hastalık ve Zararlılarla Mücadele: Başlıca hastalıklar Botrytis, Rhizoctonia ve havuç mildiyösüdür. En önemli zararlılar havuç sineği, Nematodlar ve köstebeklerdir. Sadece ruhsatlı ilaçlar kullanılmalıdır.
• Hasat ve Depolama: Hasat, aralık ayının başında başlar ve haziran ayının ortasına kadar devam eder. Hasat edilen havuçlar 3-5 °C sıcaklıkta depolanır ve depolama süresinin 7 ayı geçmemesi gerekir.

Coğrafi sınır ile ün bağı bulunan Kırıkhan havucunun tüm üretim aşamalarının, tescilde belirtilen Hatay ili Kırıkhan ilçesi coğrafi sınırları içerisinde gerçekleştirilmesi zorunludur.

Coğrafi Sınır ve Denetim

Ürünün coğrafi sınırı, Hatay ilinin Kırıkhan ilçesidir.

Denetim işlemleri, Kırıkhan Ticaret ve Sanayi Odası'nın koordinasyonunda oluşturulan bir denetim mercii tarafından yürütülür. Bu merci, Kırıkhan Ticaret ve Sanayi Odası, Hatay İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ve Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi'nden ürün konusunda uzman birer üye olmak üzere en az 3 kişiden oluşur.

Denetimler, düzenli olarak yılda en az 2 kez, ihtiyaç hâlinde veya şikâyet durumunda ise her zaman yapılır. Denetimler esnasında aşağıdaki kriterler esas alınır:

• Kırıkhan havucunun fiziksel özellikleri,
• Üretim aşamasında kullanılan girdiler,
• Depolama koşulları,
• Ürün adının ve mahreç işareti ambleminin doğru kullanımı.

Denetim mercii, denetim sırasında kamu veya özel kuruluşlardan veya bunlarda görevli uzmanlardan destek alabilir veya hizmet satın alabilir. Tescil ettiren kurum, hakların korunmasına yönelik hukuki süreçleri yürütmekle yükümlüdür.