Kisve, Arapça kökenli bir kelime olup “örtü” veya “giysi” anlamına gelmektedir. Terim özellikle İslam kültür ve geleneklerinde, Kâbe örtüsünü ifade etmek üzere kullanılır. Kutsal yapılar, makamlar veya önemli dini nesnelerin üzerini örten bu örtüler, hem fiziksel koruma hem de sembolik anlamlar taşır. Günümüzde "Kisve-i Şerife" ifadesi, özel olarak Kâbe’yi örten siyah ipek örtüyü tanımlamak için kullanılmaktadır.

^{Kisve-i Şerif (AA)}

Tarihî Gelişim

Kisve’nin kullanımı İslam öncesi dönemlere kadar uzanır. Kâbe’nin örtülmesi uygulaması, İslamiyet’ten önceki Arap toplumlarında da görülmekteydi. Ancak İslam’ın doğuşuyla birlikte bu gelenek sistemli bir hâl almış, her yıl hac mevsiminde Kâbe’nin örtüsünün yenilenmesi bir gelenek haline gelmiştir. Bu örtülerin üretimi ve değişimi, İslam dünyasının farklı dönemlerinde çeşitli siyasal otoritelerin himayesinde gerçekleştirilmiştir.

Abbâsîler, Memlûkler ve Osmanlılar döneminde kisve üretimi merkezi bir devlet görevi hâline getirilmiştir. Osmanlılar, 16. yüzyıldan itibaren Kâbe örtüsünü her yıl İstanbul’da dokuyarak Mekke’ye göndermiştir. Bu görev, “Darüssaade Ağası” ve saray teşkilatında yer alan ehl-i hiref tarafından büyük bir ciddiyetle yürütülmüştür.

Yapım Süreci ve Özellikleri

Kisve, geleneksel olarak siyah ipekten dokunur ve üzeri altın ve gümüş sırma ile işlenmiş Kur’an ayetleriyle süslenir. Örtünün ana bölümü olan büyük kumaş parçasına "Kisve-i Şerife", kapı kısmını örten ve "Sitâre" olarak adlandırılan parçasına ise ayrı bir önem atfedilir. Osmanlı döneminde bu kumaşlar Topkapı Sarayı'nda bulunan özel atölyelerde üretilmiş; sonrasında Haremeyn’e ulaştırılmak üzere hac kervanlarıyla yola çıkarılmıştır.

Günümüzde kisve üretimi Suudi Arabistan’da Mekke’de bulunan özel bir tesiste sürdürülmektedir. Modern teknolojiyle desteklenen bu atölyelerde geleneksel işçilik anlayışı korunarak üretim yapılmaktadır.

^{Kabe'nin örtüsü "Kisve-i Şerif" (Anadolu Ajansı)}

Sembolik ve Dini Anlamı

Kisve, yalnızca fiziksel bir örtü değil; aynı zamanda İslam dünyasında birliğin, kutsiyetin ve dini bağlılığın sembolü olarak kabul edilmektedir. Her yıl hac mevsiminde eski örtünün çıkarılıp yeni kisvenin takılması törenle gerçekleştirilir. Bu uygulama, hem hacıların ruhani yolculuğunda bir dönüm noktası hem de İslam ümmetinin kutsal mekâna gösterdiği saygının bir göstergesi olarak değerlendirilir.

Günümüzdeki Durumu

Günümüzde eski kisveler, hem İslam ülkelerindeki müzelerde hem de dini koleksiyonlarda saklanmaktadır. Bu parçalar, hem estetik hem de manevi değeri bakımından yüksek öneme sahiptir. Türkiye’de Topkapı Sarayı Müzesi’nde ve bazı cami koleksiyonlarında geçmiş dönemlere ait kisve parçaları sergilenmektedir.