Köken

"Kitâbe" (Arapça: كِتَابَة, kitābe), Türkçeye Arapça kitābet (كِتَابَة) kelimesinden geçmiş olup, “yazı yazmak, yazı yazma eylemi” anlamındaki bu mastardan türetilmiş bir isimdir. Arapçada kitābet, k-t-b (كتب) kökünden gelir; bu kök, yazmak fiilini ifade eder ve kitāb (kitap), kātib (yazıcı), mektūb (mektup) gibi birçok türev kelimenin de kökenini oluşturur.

"Kitâbe" ise bu yapının Türkçedeki biçimidir ve anlamı “taş, metal, ahşap gibi dayanıklı bir yüzeye kazınmış veya yazılmış yazı” şeklindedir. Genellikle anıtlar, mezar taşları, çeşmeler, binalar veya önemli yapıların üstüne yerleştirilen metinleri ifade eder. 

Kullanım Alanları

• Sanat tarihi ve mimarlık terminolojisinde: Tarihi yapıların üzerinde yer alan yazılı açıklamaları adlandırmak için.
• Epigrafik araştırmalarda: Taş, mermer, tunç gibi malzemeler üzerine yazılmış metinlerin bilimsel incelemelerinde.
• Kültürel miras belgelerinde: Anıt, cami, türbe, çeşme ve medrese gibi yapıların tanıtımında kullanılan teknik terim olarak.
• Osmanlıca ve klasik Türk edebiyatı çalışmalarında: Tarihi metinlerde geçen yazıt ve yapı yazısı anlamında.
• Müze ve envanter kataloglarında: Sergilenen eserlerin tanımı ve sınıflandırılmasında tür ismi olarak.
• Resmi restorasyon raporlarında: Üzerinde yazı bulunan yapı unsurlarının korunmasına ilişkin teknik belgelerde.
• Hukuki ve idari belgelerde (tarihi): Vakfiye, ferman ve berat gibi belgelerde geçen yapı isimlendirmelerinde.