Kırklareli şehir merkezinde, Kocahıdır Mahallesi’nde yer alan Kocahıdır Çeşmesi, 1905 yılında Kayserili Hacı Hasan Ağa tarafından eski İstanbul yolu üzerinde yaptırılmıştır. Bugün Kocahıdır İlköğretim Okulu’nun avlu duvarının güneybatı köşesinde konumlanan yapı, tek cepheli bir duvar çeşmesi özelliği göstermektedir.

^{Kocahıdır Çeşmesi ve Kocahıdır İlkokulu (Kültür Envanteri)}

Mimari Özellikler

Yapı, dikdörtgen planlı bir düzene sahiptir. Ön cephede kemer üzengi kotundan itibaren başlayan köşe pahlarıyla sade bir plastik etki oluşturulmuştur. Merkezde basık sivri kemerli bir niş içinde konumlandırılmış ayna taşı yer almakta ve bu taşın ortasına yerleştirilen musluk aracılığıyla su akışı sağlanmaktadır. Nişin her iki yanında oturma taşları bulunmaktadır. Arka yüzde küçük ölçekli bir niş daha yer almakta olup bu bölümde musluk bulunmamakta ve altında küçük bir kurna yer almaktadır.

Yapının üst örtüsü ilk inşa edildiği dönemde, saçak kısmında ahşap süslemelerle bezeli, katlanmış plak formlu, kırma çatıyla örtülmüştü. Ancak günümüzde bu örtü kaldırılmış ve yerine betonarme döşeme uygulanmıştır.

Tarihsel Süreç ve Koruma Durumu

Kırklareli kent merkezindeki geleneksel mahalle çeşmelerinin önemli örneklerinden biri olan Kocahıdır Çeşmesi, zaman içinde ayakta kalabilmiş az sayıdaki yapıdan biridir. 1990 yılında Yüksek Anıtlar Kurulu’nun 20/04/1990 tarihli ve 646 sayılı kararıyla tescillenmiş, Kırklareli İl Merkezi ve İlçeleri Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür Varlıkları Listesi’ne dahil edilmiştir.

^{Kocahıdır Çeşmesi (Türkiye Kültür Portalı)}

Kentsel Bağlam ve Yerleşim Özellikleri

Kent dokusu içerisinde bu çeşmenin yer aldığı konum, geleneksel su yapılarının yerleşim içindeki stratejik yer seçimlerini yansıtmaktadır. Kırklareli'nde tarihsel olarak çeşmeler, şehir merkezinde ticaret alanlarının ve ibadet yapılarının yakın çevresinde, ana yollarla tali yolların kesişim noktalarında konumlandırılmıştır. Bu özellik, çeşmelerin sadece su temini sağlayan yapılar değil, aynı zamanda sosyo-kültürel etkileşim alanları olduğunu göstermektedir.

^{Restorasyon Sonrası Kocahıdır Çeşmesi (Kültür Envanteri)}

Su Kaynakları ve Dağıtım

Kırklareli’nin kuzey ve kuzeybatı bölgelerinde yer alan içilebilir özellikteki kaynaklardan şehir merkezine su getirilmiş ve bu kaynaklardan bazıları Gerdanlı, Söğütçük, Aşağı Pınar, Baba Pınar, Sıyrıncak ve Nallı Horoz olarak bilinmektedir. Kocahıdır Çeşmesi'nin de bu sistem dâhilinde beslendiği anlaşılmaktadır. Kentte kalkerli suyun yaygın oluşu, söz konusu içme suyu kaynaklarının önemini artırmıştır.

Kocahıdır Çeşmesi, özgün mimari nitelikleri, bulunduğu konum ve yapılış amacı itibarıyla Kırklareli kent tarihi içinde işlevsel ve kültürel açıdan önemli bir yapıdır. Kayserili Hacı Hasan Ağa’nın katkılarıyla inşa edilen bu yapı, dönemin su temin problemlerine çözüm olarak değerlendirilmiş; benzeri işlev gören yapılarla birlikte, kentsel altyapının ve sosyal yaşamın şekillenmesinde etkili olmuştur. Günümüze ulaşan az sayıdaki geleneksel mahalle çeşmesinden biri olan Kocahıdır Çeşmesi hem tarihi belge niteliği hem de geleneksel kentsel dokunun bir parçası olarak korunmaktadır.