Konya Topalağı, Türkiye’nin Konya iline özgü, mahreç işaretiyle tescillenmiş geleneksel bir yemektir. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında 25 Ağustos 2022 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiştir (Tescil No: 1203). Tescil başvurusu Konya Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılmıştır.
Tanım ve Ayırt Edici Özellikler
Konya Topalağı; ince bulgur, kıyma, yumurta, nohut, kuru soğan, tereyağı, sıvı yağ, salça, maydanoz, nane ve tuz gibi temel malzemelerle hazırlanan, Konya mutfak kültürünün karakteristik yemeklerinden biridir. Özellikle bayramlarda, davet sofralarında ve ramazan ayında sıklıkla tercih edilen bu yemek, Konya halkının geleneksel sofra düzeninde özel bir yere sahiptir.
Yemeğin ünü, üretildiği coğrafi sınırla doğrudan ilişkilidir. Konya Topalağı, yalnızca Konya ilinde üretildiğinde geleneksel yapısını ve kültürel bağlamını koruyabilmektedir. Bu nedenle tüm üretim aşamalarının Konya ili sınırları içinde gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Üretim
Konya Topalağı’nın hazırlanışı, belirli oranlarda ve aşamalarda yürütülen geleneksel bir süreci içerir:
Bileşenler (Ortalama Miktarlar)
150 g ince bulgur
150 g ince bulgur
750 ml su
1 adet yumurta
250 g kıyma
30 g tereyağı
15 ml ayçiçek yağı ve/veya zeytinyağı
100 g kuru soğan
120 g haşlanmış nohut
20 g domates salçası
10 g biber salçası
1 demet maydanoz
5 g nane
5 g tuz
Hazırlık Aşamaları
1. Bulgurlar, kıyma, yumurta ve tuz geniş bir kapta karıştırılarak köfte hamuru hazırlanır. Yumurta, hamurun dağılmasını önleyici bir işlev görür.
2. Karışımdan misket büyüklüğünde parçalar alınarak elde yuvarlanır ve “topalak” adı verilen küçük köfteler oluşturulur.
3. Ayrı bir tencerede tereyağı eritilir, yanmayı önlemek amacıyla sıvı yağ eklenir.
4. Doğranmış kuru soğanlar eklenerek pembeleşinceye kadar kavrulur.
5. Ardından domates ve biber salçaları ilave edilir; salçaların kokusu çıkana kadar kavurma işlemi sürdürülür.
6. Karışıma sıcak su, haşlanmış nohut ve tuz eklenerek kaynamaya bırakılır.
7. Kaynayan karışıma önceden hazırlanmış topalak köfteler eklenir. Tencere kapağı kapatılarak yaklaşık 20 dakika pişirilir.
8. Pişirme sonrası yemek 10 dakika dinlendirilir.
9. Servis sırasında tercihe göre doğranmış maydanoz ve/veya nane ile süslenir.
Konya Topalağı sıcak olarak servis edilmesi ve tüketilmesi tavsiye edilen bir yemektir.
Coğrafi Sınır ve Denetim
Konya Topalağı’nın üretimi, yalnızca Konya ili sınırları içinde gerçekleştirilebilir. Bu coğrafi bağ, ürünün geleneksel yapısını ve kültürel değerini korumak açısından zorunludur.
Denetim süreci, Konya Büyükşehir Belediyesi koordinasyonunda, Konya İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ile belediye temsilcilerinden oluşan en az üç kişilik bir denetim kurulu tarafından yürütülür. Denetimler yılda en az bir kez yapılır; ayrıca şikâyet üzerine veya gerekli görülen durumlarda ek denetimler gerçekleştirilebilir.
Denetimlerde; ürünün bileşen listesi, üretim metodu ve coğrafi işaret kullanım biçimi kontrol edilir. Uygunsuzluklar tespit edildiğinde ilgili kişi veya kurumlara gerekli bildirimler yapılır. Denetim sürecinde kamu veya özel kuruluşlardan uzman desteği alınabilir.
