Koyun Adaları Savaşı, 19 Mayıs 1090 tarihinde Çaka Bey komutasındaki Türk donanması ile Bizans donanması arasında gerçekleşmiş olan ve Türk denizcilik tarihinde zaferle sonuçlanan ilk açık deniz savaşıdır. Ege Denizi’nde, Sakız Adası ile Karaburun Yarımadası arasında yer alan Koyun Adaları civarında yapılan bu deniz muharebesi, Türklerin denizcilikteki ilk büyük askeri başarısını temsil etmektedir.

^{Koyun Adaları Savaşı’nı temsilen (Görsel Yapay Zeka Tarafından Oluşturulmuş)}

Savaşın Arka Planı

11. yüzyılın sonlarına doğru Bizans İmparatorluğu’nun Ege kıyılarındaki askerî ve deniz gücü zayıflamıştı. Bu dönemde Çaka Bey, İzmir merkezli bir beylik kurarak denizcilik faaliyetlerine başlamış ve İzmir’de kurduğu tersane ile Türk deniz gücünün temelini oluşturmuştur. Çaka Bey, Klazomenai (Urla), Foça gibi liman kentlerini ele geçirdikten sonra Ege Denizi’ndeki adalara yönelmiş; Midilli, Sakız, İstanköy, Rodos ve Sisam gibi önemli adaları fethetmiştir.

Bu gelişmeler üzerine Bizans İmparatoru I. Aleksios Komnenos, adaları geri almak amacıyla Niketas Kastamonites komutasında bir donanmayı Ege’ye göndermiştir.

Savaşın Gelişimi

Çaka Bey, 1090 yılının Mayıs ayı başlarında 17 çektiri ve 33 yelkenliden oluşan donanmasıyla İzmir’den Ege Denizi’ne açılmış; Midilli Adası’nı ve ardından Sakız Adası’nı ele geçirmiştir. Keşif birliklerinden Bizans donanmasının Çandarlı açıklarından güneye doğru ilerlemekte olduğu bilgisini almasının ardından, Çaka Bey Bizans donanmasını karşılamak üzere harekete geçmiştir.

Her iki donanma, 19 Mayıs 1090 günü öğle saatlerinde Koyun Adaları civarında karşı karşıya gelmiştir. Çaka Bey, gemilerini Bizans gemilerine rampa ederek onları birbirine kenetlemiş ve yakın temaslı, yok etmeye dayalı bir deniz savaşı taktiği uygulamıştır. Kanlı muharebe gece yarısına kadar sürmüş ve Bizans donanmasının büyük bölümü ya batırılmış ya da ele geçirilmiştir. Sadece birkaç Bizans gemisi savaş alanından kaçmayı başarmıştır.

Savaşın Sonuçları ve Önemi

Koyun Adaları Savaşı, Türk denizcilik tarihinde zaferle sonuçlanan ilk açık deniz savaşı olması yönüyle büyük önem taşımaktadır. Çaka Bey’in komutasındaki Türk donanması, Bizans donanmasını ağır bir yenilgiye uğratmış ve savaş sonrasında Sakız ile Sisam adalarını da ele geçirmiştir. Çaka Bey’in başarısı, Türklerin sadece karada değil denizde de etkili olabileceğini göstermiştir.

Savaş sonrasında Çaka Bey, Bizans İmparatorluğu için ciddi bir tehdit hâline gelmiş; Gelibolu ve Trakya’yı ele geçirerek İstanbul’u kuşatma hedefi doğrultusunda stratejik hazırlıklara başlamıştır. Bu amaçla Balkanlar’daki Peçeneklerle ve Anadolu Selçuklu tahtında kısa süreli hâkimiyet kuran Ebu’l-Kasım ile ittifak kurmuştur. Ayrıca Bizans hizmetindeki paralı Türk askerlerini kendi safına çekmeye çalışmıştır.

^{Çaka Bey (AA)}

Savaşın Ardından Gelişmeler

Koyun Adaları Savaşı’nın ardından Bizans, Çaka Bey’e karşı daha geniş çaplı askerî operasyonlar düzenlemek zorunda kalmıştır. Ancak bu mücadele sürecinde Bizans İmparatoru I. Aleksios’un diplomatik hamleleri etkili olmuş; Çaka Bey’in Anadolu Selçuklu Sultanı I. Kılıç Arslan ile ilişkileri bozulmuştur. Bu gelişmeleri takiben başlayan Haçlı Seferleri ve Bizans’ın askerî baskıları sonucunda Çaka Bey’in denizci beyliğine son verilmiştir.

Çaka Bey’in ölümünden sonra Türk denizciliği büyük bir duraklama dönemine girmiş; Ege Denizi’ndeki Türk deniz faaliyetleri yaklaşık bir asır kesintiye uğramıştır. Türklerin denizcilikte yeniden aktif hâle gelmesi, Batı Anadolu beylikleri döneminde mümkün olabilmiştir.