La Turquie Kemaliste, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucu ilkeleri doğrultusunda, Batı kamuoyuna yeni Türkiye’nin modernleşme ve çağdaşlaşma çabalarını tanıtmayı amaçlayan bir dergi olarak 1934 yılında yayın hayatına başlamıştır. Bu girişim, Vedat Nedim Tör’ün 1933 yılında Matbuat Umum Müdürlüğüne atanmasının ardından başlatılmıştır. O dönem Matbuat Umum Müdürlüğü son derece kısıtlı bir kadro (müdür dışında yalnızca iki kişi) ve sınırlı bir bütçeye (yıllık 10.000 lira) sahipti.
Vedat Nedim Tör, İçişleri Bakanı Şükrü Kaya’ya teşkilatın yapısının ve kaynaklarının yetersiz olduğunu belirtmiş; bunun üzerine Kaya, Tör’e kadro, bütçe ve mevzuat düzenlemeleri yapma yetkisi vermiştir. Bu yetkiyle Tör, Burhan Belge, Server İskit ve Nazlı Tektaş’tan oluşan küçük bir ekip kurmuştur. 1934’te yürürlüğe giren bir kanunla kurumun temel görevleri, yurt dışında Türkiye’yi tanıtmak ve olumsuz propaganda ile mücadele etmek olarak belirlenmiştir. Dergi de bu çerçevede hazırlanmıştır.
La Turquie Kamâliste (TTK)
Derginin Yayın Hayatı
Dergi, 1934’ten 1948 yılına kadar toplam 49 sayı yayımlanmıştır. Yayın periyodu üç ayda bir olarak planlanmış olmakla birlikte, dönemin siyasi ve idari değişiklikleri nedeniyle düzenli aralıklarla yayımlanamamıştır; kimi zaman birleşik sayılar hâlinde çıkmıştır. Başlangıçta derginin içeriği Vedat Nedim Tör ve Burhan Belge tarafından hazırlanmış, fotoğraf içeriği ise Avusturyalı fotoğrafçı Othmar Pferschy’nin katkılarıyla zenginleştirilmiştir. Fransızca çevirileri Nazlı Tektaş ve Reşat Nuri Darago yapmış; Fransız Kültür Ataşesi tarafından dil kontrolü sağlanmıştır. İlk sayının Devlet Matbaası’nda Avrupa kalitesinde basılması sağlanmış, bu durum Başbakan İsmet İnönü tarafından olumlu karşılanmıştır.
La Turquie Kemaliste dergisinin yazar kadrosu, Cumhuriyet dönemi Türkiye’sinin entelektüel çerçevesini yansıtan, oldukça geniş ve çok disiplinli bir topluluktan oluşmaktadır.
Derginin Kuruluş Süreci Ve Kadrosu
Matbuat Umum Müdürlüğü’ne atanan Vedat Nedim Tör’ün öncülüğünde başlamıştır. Başmakale tarzı kısa makaleleri genellikle Falih Rıfkı Atay ve Burhan Belge ile birlikte imzalamışlardır. İlk ekibin başında yer almıştır. Burhan Asaf Belge, Matbuat Umum Müdürlüğü’nün genel müdür yardımcısı ve başmüşaviri olarak kadroda yer almıştır. Falih Rıfkı Atay, Derginin önemli yazarlarından biridir. Kemalist düşüncenin ana hatlarını ve detaylarını yazılarında yansıtmıştır. Şevket Süreyya Aydemir, Kadro dergisi ekibinden olup La Turquie Kemaliste dergisinin yazar kadrosunda yer almıştır. Sadri Ertem, Genel Basın İdaresi’nde görev yapmış ve dergiye kısa hikayelerle katkıda bulunmuştur. Nazlı Tektaş, Derginin Fransızca çevirilerini yapmıştır. İlk ekibin başında yer almıştır. Reşat Nuri Darago, Fransızca çevirileri yapmıştır. İlk ekibin başında yer almıştır. Server İskit, Matbuat Umum Müdürlüğü kadrosunda yer almıştır. İlk ekibin başında yer almıştır. Othmar Pferschy, Matbuat Umum Müdürlüğü’nün fotoğraf uzmanı olarak atanmış, dergi için kaliteli fotoğraflar çekmiştir. İlk ekibin başında yer almıştır.
Dergide, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Necip Fazıl Kısakürek, Asım Süreyya, Hasan Ali Yücel, Abidin Dino, Ahmet Haşim, Mümtaz Faik Fenik, İhsan Cemal Karaburçak, Ali Hüseyin İşbay, Fikret Adil, Tahsin Öz, Hamit Zübeyir Koşay, Hüseyin Namık, Remzi Oğuz Arık, İhsan Sungu, Hikmet Turhan Dağlıoğlu, Reşat Şemsettin Sirer, Baki Süha Ediboğlu, Nüzhet Baba, Hasan Halet Işıkpınar, Nihat İyriboz, Kemal Bayrakçı, Nusret Köymen, İsmail Hakkı Baltacıoğlu, Reşit Galip, Afet İnan, Nurettin Artam, İsmail Hüsrev Tökin gibi pek çok önemli Türk yazar bulunmaktadır.
Dergiye katkıda bulunan yabancı yazarlar ise genellikle Cumhuriyet döneminde Türkiye’ye yerleşmiş bilim insanları ve farklı şahsiyetlerden oluşmaktadır: Ord. Prof. Dr. Firedrich Falke, Prof. Dr. Albert Eckstein, Prof. Dr. Ernst Reuter, Dr. Gunnar Jarring, Herbert Riedel, Ernest Mamboury, Thomas Whittemore, Philip W. Ireland, Wilhelm Salomon-Calvi, Hubert Kleinsorge, Paolo Vietti-Violi, Norbert von Bischoff gibi isimlerin yazıları dergide yer almıştır.
Dergideki yazılar imzalı ve imzasız olarak, Türk veya yabancı konu uzmanı kişiler tarafından kaleme alınmıştır. İmzasız yazıların büyük bir kısmı derginin yazı işleri biriminde veya Matbuat Umum Müdürlüğü bünyesindeki muhabirler tarafından hazırlanmıştır.
İçerik ve Temalar
Dergi, Türkiye Cumhuriyeti’nin sosyal, siyasal ve ekonomik dönüşümünü yurt dışına anlatmayı hedeflemiş; modernleşme, laikleşme ve Batılılaşma süreçlerini tanıtıcı içerikler üretmiştir. Temel temalar arasında modern mimari, Ankara’nın yeni başkent olarak inşası, kadın haklarındaki gelişmeler, eğitim reformları, sanayi yatırımları, kültürel dönüşüm ve tarih anlayışındaki değişiklikler yer almıştır.
Dergide Ankara, genç Türkiye’nin ideallerini temsil eden “geleceğin şehri” olarak konumlandırılmıştır. Modern şehircilik örnekleri, devlet binaları, planlı imar çalışmaları ve mimari gelişmeler, Batı kamuoyuna görseller eşliğinde aktarılmıştır. Falih Rıfkı Atay gibi yazarların makalelerinde, Ankara’nın enerjisi ve atmosferi sıklıkla anlatmıştır.
Dergi, kadın haklarındaki ilerlemeyi ve kadınların kamusal alanda üstlendikleri yeni rolleri sistematik biçimde işlemiştir. Kadınların eğitim hayatındaki yerleri, mesleki başarıları ve siyasal haklara erişimleri, modernleşme sürecinin vazgeçilmez bir bileşeni olarak sunulmuştur. Kadın figürü, Batı’daki benzerlerinden geri kalmayan bir profil çerçevesinde idealize edilmiştir.
Dergi, Cumhuriyet’in eğitim politikalarını, kültürel atılımlarını ve sanayi yatırımlarını düzenli olarak işlemekteydi. Modern okul yapıları, hapishanelerdeki insancıl reformlar, ilk nüfus sayımı gibi gelişmeler dergide yer bulmuş; Türkiye’nin planlı kalkınma hedeflerine vurgu yapılmıştır.
La Turquie Kamâliste (TTK)
Tarih Anlayışı
Yayın politikası doğrultusunda, Osmanlı geçmişine mesafeli ancak seçici bir bakış açısı benimsenmiştir. Reşit Galip gibi yazarlar, Osmanlıcılık ve Pan-İslamcılık anlayışlarını eleştirirken; Türk tarihinin İslamiyet öncesi dönemlerine dayanan unsurları ön plana çıkarmışlardır. Osmanlı kültürel mirası ise turizm potansiyeli çerçevesinde tanıtılmıştır.
Dergi, Batılı oryantalist yaklaşımlara karşı çıkarak Türkiye’nin pitoresk ve egzotik bir ülke olmadığı, aksine modern bir ulus devlet olduğu vurgusunu yapmıştır. Vedat Nedim Tör ve Burhan Asaf Belge gibi yazarlar, bu eleştirileri Türkiye’nin modern kimliğini vurgulamak amacıyla araçsallaştırmıştır.
Dergide orduya nadiren yer verilmesi, Türkiye’nin dış dünyaya sivil ve barışçıl bir imaj sunma çabası olarak yorumlanmıştır. Özellikle İsmet İnönü’nün cumhurbaşkanlığı döneminde, Türkiye’nin kimseyle sorun yaşamayan ve yayılmacı olmayan bir politika izlediği mesajı verilmiştir.
Yazar Kadrosu
Dergide yer alan toplam 2165 görselin 1040’ı tarihî ögelere, geri kalanı güncel Cumhuriyet yapısına aittir. Othmar Pferschy’nin profesyonel katkıları sayesinde görsellerin kalitesi oldukça yüksektir. Yazar kadrosunda, Kadro dergisi çevresinden gelen Vedat Nedim Tör, Burhan Belge, Şevket Süreyya Aydemir, Falih Rıfkı Atay, Yakup Kadri Karaosmanoğlu gibi isimlerin yanı sıra Necip Fazıl Kısakürek, Sadri Ertem, Ahmet Haşim ve Afet İnan gibi aydınlar yer almıştır.
Derginin ana dili başlangıçta Fransızca olup bazı sayılarda Almanca ve İngilizce içerikler de bulunmuştur. 1940’lı yılların sonlarına doğru Amerika ile yakın ilişkiler çerçevesinde İngilizce öne çıkmıştır. Bu dil tercihi, Batı kamuoyuna doğrudan ulaşmayı amaçlayan stratejik bir seçim olarak değerlendirilmiştir.
İsim Değişikliği Süreci
Dergi ilk beş sayı boyunca “La Turquie Kemaliste” adıyla yayımlanmış, 6. sayıdan itibaren Türk Dil Devrimi’ne uygun biçimde “Kemal” kelimesinin Türkçesi olarak önerilen “Kamâl” kullanılarak ismi “La Turquie Kamâliste” olarak değiştirilmiştir. Ancak bu değişiklik uzun sürmemiş, Aralık 1937 tarihli 21–22. sayılardan itibaren dergi tekrar orijinal adına dönmüştür.
Derginin Önemi ve Tarihsel Mirası
La Turquie Kemaliste, Türkiye Cumhuriyeti’nin sadece mevcut durumunu değil, ulaşmak istediği hedefleri yansıtması bakımından önemli bir iletişim aracıdır. Atatürk’ün “muasır medeniyet seviyesini aşmak” şeklindeki modernleşme vizyonu, bu dergi aracılığıyla sistemli ve görsel açıdan zengin bir biçimde uluslararası kamuoyuna sunulmuştur. Dergi, genç Türkiye Cumhuriyeti’nin Batı dünyasında nasıl algılanmasını istediğini şekillendiren az sayıdaki kurumsal çabalardan biri olarak değerlendirilmektedir.
