Laçin, 1990 yılında ilçe statüsü kazanmıştır. Çorum’un kuzeyinde yer alır ve kırsal yerleşimlerin yoğun olduğu bir yapıya sahiptir. İlçede tarım faaliyetleri yaygındır. Kapılıkaya Kaya Mezarı gibi tarihi yapılar bulunmaktadır.

^{Laçin (Çorum İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü)}

Tarih

Laçin yörenin bilinen yerleşim izleri, Kırkdilim Mevkii’ndeki Helenistik dönem kaya mezarı ile Hellenistik Çağ’a uzanmaktadır. MÖ 2. yüzyıla tarihlenen Kapılıkaya Kaya Mezarı, kuzeye doğru uzanan bir kaya kütlesinin kuzey-batı köşesine oyulmuş, kare planlı bir mezar odası ve girişinde “İkezios” adı ile aşı boyasıyla renklendirilmiş haç motifi barındıran anıtsal bir yapıdır. Giriş bölümlerinde yer alan iki sahanlık ve 20 basamaklı merdiven düzeni, gömü ritüellerine ilişkin mimari düzenlemeleri ortaya koymaktadır. İlçe merkezinde bulunan Ahmetdede Türbesi ise temel taşlarıyla Osmanlı öncesi döneme ait mimari geleneğin sürdürüldüğünü belgelemektedir; tepede konumlanan yapı, erken dönem yerleşimine işaret eden stratigrafik buluntu ve temel kalıntıları içermektedir. İdari açıdan ilçe statüsüne kavuşma süreci, 20 Mayıs 1990 tarihli ve 3644 sayılı kanunla Büyüklaçin ile Küçüklaçin adıyla anılan iki köyün birleştirilmesiyle başlamıştır. Cumhuriyet Dönemi’nde Dodurga ve Oğuzlar ilçeleriyle eş zamanlı olarak Çorum yöresine bağlanan Laçin, bu tarihten itibaren güncel sınırları ve yönetim yapısı çerçevesinde yapılandırılmıştır.

Coğrafya ve İklim

Laçin, Orta Karadeniz Sıradağları’nın kuzey eteklerinde, Çorum il merkezine 29 km uzaklıkta yer almaktadır. Yüzölçümü 214 km², ortalama rakımı 720 m olan ilçe, kuzeyde Osmancık, batıda Dodurga ve Oğuzlar, doğuda Hamamözü, güneyde ise Çorum merkez ile komşudur. Topoğrafya; kuzeyde akarsu aşınımına bağlı derin vadiler ve sarp kayalık yüzeyler, güneyde 1 750–1 765 m yüksekliğe ulaşan Köse Dağı ve Eğerci Dağı uzantılarıyla karakterizedir. Bu dağı ve vadiler, ormanlık alanları (meşe, kayın, karaçam, köknar) barındırmakta; Kırkdilim Mevkii’nde derin vadiler ile kayalık yüzeyler bir arada görülmektedir. İklim, Karadeniz’in ılıman özellikleri ile İç Anadolu’nun karasal iklim yapısının geçiş karakterini taşır: kış aylarında kar yağışı ve düşük sıcaklık, yaz aylarında yüksek sıcaklık ve düşük bağıl nem gözlemlenir. Yıllık ortalama yağış miktarı 530,2 mm olup, yağış rejimi ilkbahar döneminde yoğunlaşmaktadır.

Nüfus ve Demografi

Laçin ilçesinin toplam nüfusu 2007 yılı itibarıyla 7 058 kişi iken 2024 yılında 4 336 kişiye gerilemiş olup, bu dönemde yalnızca 2017–2018 ve 2022–2023 yıllarında sırasıyla 168 ve 672 kişilik artışlar; diğer yıllarda ise değişen oranlarda azalışlar kaydedilmiştir. 2024 verilerine göre erkek nüfus 2 259 (%52,10), kadın nüfus 2 077 (%47,90) düzeyindedir ve cinsiyetler arasındaki fark genellikle birkaç yüz kişi ölçeğinde kalmıştır. Yıllık nüfus değişimleri, yerel kayıt güncellemeleri ve göç hareketleri gibi etkenlerle açıklanabilecek dalgalı bir seyir izlemiştir.

Ekonomi

Laçin ekonomisi birincil sektör faaliyetleri üzerine kuruludur. Tarımsal üretimde tahıllar (buğday, arpa), baklagiller (nohut) ve sulama imkânı bulunan alanlarda çeltik ile şeker pancarı öne çıkar. Tarımsal emek gücü, 2024 yılı itibarıyla 4 336 kişilik yerleşik nüfusun önemli bir bölümünü istihdam etmektedir. İkincil sektörde, 24 Ocak 2018 tarihli sözleşme ile başlatılan Çorum–Laçin İl Yolu Projesi, 8,62 km uzunluğunda bölünmüş yol standardı, toplamda 8 182,13 m tünel ve kritik sanat yapıları inşa edilmesini içermiştir. Bu altyapı yatırımı, ulaşım kapasitesini artırarak lojistik maliyetlerin düşürülmesine katkı sağlamayı hedeflemiştir. Üçüncül sektörde ise tarımsal pazarlama faaliyetleri, merkezi konumdaki ticaret birimleri ve günübirlik konaklama-tesis hizmetleri bulunmaktadır. Yeşilgöl Mesire Alanı ve Çatak Tabiat Parkı gibi rekreasyon alanları, yerel ekonomiye hizmet sağlayan ek birer gelir kaynağı oluşturmaktadır.

Turizm - Kültür - Mutfak

Turistik cazibe merkezleri arasında, öncelikle Kırkdilim Mevkii’ndeki Kapılıkaya Kaya Mezarı yer alır. Helenistik döneme tarihlenen bu anıt mezar, yerleşim biriminden 27 km uzaklıkta, derin vadilerle çevrili bir kaya yamaçında konumlanmıştır; ziyaretçilere araç parkı ve seyir terası imkânı tanıyan karayolu kenarı düzenlemeleri mevcuttur. İlçe merkezindeki Ahmetdede Türbesi ise tepede yer alan temel kalıntıları ve basit mimari düzeniyle erken döneme kronolojik bir köprü işlevi görmektedir. Doğa turizmi kapsamında, “Kızılırmak Havzası Gastronomi ve Yürüyüş Yolu” rotalarından biri, Kırkdilim Köyü’nden başlayarak orman yolları üzerinden Ahmetdede Türbesi çevresine ve Laçin merkezine kadar uzanmakta; alternatif güzergâh olarak eski Osmancık yolu da değerlendirilmektedir. Yeşilgöl Mesire Alanı, göl kenarı yürüyüş parkuru ve bahar aylarında su kaynaklı küçük şelale formasyonlarıyla günübirlik rekreasyon imkânı sunar. Çatak Tabiat Parkı ise mesire alanı standartlarında altyapıyla donatılmıştır. Kültürel miras, Helenistik mezar ritüelleriyle Osmanlı öncesi türbe geleneklerinin yanyana bulunmasıyla örülür. Gastronomi boyutunda, Gastronomi Yürüyüş Yolu çerçevesinde yerel tarım ürünleri merkezli tanıtım yapılmakta; tahıl, baklagil ve bölgesel şeker pancarı ürünleri, rota üzerindeki tesislerde tüketici ile buluşmaktadır.