Lâtife Hanım Köşkü Anı Evi, İzmir’in Karşıyaka ilçesinde yer alan ve hem Cumhuriyet tarihine hem de mimari mirasa tanıklık eden önemli bir kültür varlığıdır. Uşakizade (Uşşaklı) Ailesi tarafından 1860’lı yıllarda yazlık konut olarak yaptırılan köşk, Geç Osmanlı dönemi konut mimarisinin izlerini taşımakta olup, Zübeyde Hanım’ın son günlerini geçirdiği ve 14 Ocak 1923’te vefat ettiği yer olması sebebiyle ayrıca manevî bir değer taşımaktadır.

^{Lâtife Hanım Köşkü Anı Evi (T.C. Karşıyaka Kaymakamlığı)}

Tarihî Arka Plan

Köşk, İzmir’in köklü ailelerinden olan Uşakizade Ailesi tarafından 19. yüzyıl ortalarında inşa edilmiştir. Ailenin kızı Latife Hanım, Türk ordusunun 11 Eylül 1922’de İzmir’e girmesinden kısa bir süre sonra Mustafa Kemal Atatürk’ü Göztepe’deki Uşakizade Köşkü’ne davet etmiş ve Atatürk burada 16 gün konuk edilmiştir. Bu tanışma, ilerleyen aylarda duygusal bir bağa ve 29 Ocak 1923’te gerçekleşen sade bir nikâha evrilmiştir.

Aynı dönemde, Atatürk’ün annesi Zübeyde Hanım’ın sağlık durumu kötüleşmiş; doktorların önerisiyle İzmir’in havası için uygun bir yer aranmıştır. Atatürk’ün yaveri Salih Bozok, Atatürk’ün isteği doğrultusunda uygun bir konut araştırırken, Latife Hanım, Karşıyaka’daki köşklerini Zübeyde Hanım’a tahsis etmeyi önermiştir. 18 Aralık 1922 tarihinde köşke getirilen Zübeyde Hanım, burada Latife Hanım’ın yakın ilgisiyle misafir edilmiş; ancak tüm bakıma rağmen 14 Ocak 1923’te bu köşkte vefat etmiştir. Bu olay, yapının tarihsel değerini pekiştirmiştir.

Mimari Özellikleri

Karşıyaka Lâtife Hanım Köşkü, Geç Osmanlı dönemi konut mimarisinin karakteristik özelliklerini yansıtmaktadır. Zemin kat üzerine iki katlı olarak inşa edilen yapı, kesme taş malzeme ile yapılmış olup düz çatılıdır. Ana girişe, iki tarafı demir korkuluklu bir merdivenle ulaşılır. Giriş kapısı çift kanatlı ve ahşaptır. İç mekânda dönemin özgün ahşap işçiliği korunmuş; çeşitli odalar yapının tarihsel dokusuna sadık kalınarak restore edilmiştir. Bahçedeki palmiye ve selvi ağaçları, yapıya nostaljik bir kimlik kazandırmakta; ayrıca geçmişte burada bulunan havuz ve yel değirmeni, köşkün tarihî peyzajına dair ipuçları sunmaktadır.

Mülkiyet, Koruma ve Restorasyon Süreci

Köşk, uzun yıllar boyunca çeşitli şekillerde kullanılmış; önce dershane olarak kiraya verilmiş, ardından özel mülkiyete geçmiştir. 2005 yılında Karşıyaka Belediyesi tarafından kamulaştırılan yapı, İzmir Valiliği’nin katkılarıyla restore edilmiştir. 2008 yılında tamamlanan restorasyon çalışmaları sonucunda köşk, Latife Hanım Köşkü Anı Evi adıyla ziyarete açılmıştır.

Yapının toplam alanı 2958 m² olup, bahçesinde ziyaretçilerin dinlenebileceği bir çay bahçesi, kafeterya ve açık sergi alanları yer almaktadır. Restorasyonda köşkün özgün yapısı korunmuş; ahşap iç donanımı ve taş cephe detayları aslına uygun olarak onarılmıştır.

Müzecilik ve Sergilenen Eserler

Köşkün iç mekânında, Latife Hanım ve Atatürk’e ait bazı eşyalar, köşkün varisleri tarafından bağış yoluyla müzeye kazandırılmıştır. Ayrıca, döneme ait çeşitli objeler bağış veya satın alma yoluyla koleksiyona eklenmiştir.

Zübeyde Hanım’ın vefat ettiği oda, bugün anı odası olarak düzenlenmiştir. Müzenin en dikkat çekici öğeleri arasında, Prof. Dr. Yılmaz Büyükerşen tarafından yapılan ve müzeye hediye edilen Mustafa Kemal Atatürk, Lâtife Hanım ve Zübeyde Hanım’ın balmumu heykelleri yer almaktadır.

Bahçede, Latife Hanım ve Atatürk anısına dikilmiş iki uzun selvi ağacı, köşkün simgesel unsurlarından biridir.