İngiliz filozof Thomas Hobbes’un 1651 yılında yayımladığı Leviathan, modern siyaset felsefesinin kurucu metinlerinden biri olarak kabul edilir. Eserin tam adı Leviathan, or The Matter, Forme and Power of a Common-wealth Ecclesiasticall and Civil olup bireylerin doğal durumdaki yaşantılarından başlayarak, devletin doğası ve siyasi otoritenin meşruiyetine kadar geniş bir çerçevede siyaset teorisi sunar.

Hobbes’a göre insanlar doğaları gereği bencil ve çıkarcı varlıklardır; bu nedenle doğa durumunda “herkesin herkese karşı savaşı” (bellum omnium contra omnes) hâkimdir. Bu kaotik ortamdan kurtulmak için bireyler aralarında bir toplumsal sözleşme yaparak egemen güce yetki devrederler. Bu egemen güç, yani “Leviathan”, barışın ve düzenin tesisinden sorumludur.

Hitap Ettiği Çevre

Leviathan, 17. yüzyıl İngilteresi’nde yaşanan iç savaşlar, siyasi otoritenin parçalanması ve dinî çatışmalar bağlamında kaleme alınmıştır. Bu yönüyle hem dönemin düşünsel atmosferine bir yanıt hem de siyasi istikrarsızlığa karşı teorik bir çözüm önerisi niteliği taşır. Hobbes’un eseri özellikle siyaset felsefecileri, hukukçular ve kamu yönetimi uzmanları tarafından ilgiyle karşılanmıştır. Bugün ise Leviathan, siyaset bilimi ve felsefe bölümlerinde temel metinlerden biri olarak okutulmakta; otorite, egemenlik, güvenlik ve birey-devlet ilişkileri üzerine çalışan akademik çevrelerce sıklıkla referans alınmaktadır.

Kitap Üzerine Yorumlar

Hobbes’un Leviathan’ı, hem çağdaşları hem de sonraki dönem düşünürler arasında ciddi tartışmalara yol açmıştır. Eserde savunulan mutlak egemenlik anlayışı, liberal ve demokrat çevrelerce otoriterliğe zemin hazırladığı gerekçesiyle eleştirilmiştir. Örneğin, John Locke, Hobbes’un birey haklarını ikinci plana attığını savunarak onun teorisini geliştirmiş ve mülkiyet hakkını merkeze almıştır.

Jean-Jacques Rousseau ise Hobbes’un toplum sözleşmesini yalnızca güvenlik temelli kurgulamasını yetersiz bularak, halk egemenliğini esas alan yeni bir sözleşme kuramı geliştirmiştir. Buna karşın Hobbes’un, devletin zorunluluğunu insan doğasından türetmesi, onu siyaset teorisinde “realist” yaklaşımın öncüsü kılmıştır. Uluslararası ilişkiler teorisinde de onun görüşlerine sıklıkla atıfta bulunulmaktadır.

^{Siyaset Teorisi (The School of Life)}

Yazar Hakkında Kısa Bilgi

Thomas Hobbes (1588–1679), İngiliz düşünür, siyaset kuramcısı ve matematikçidir. Oxford Üniversitesi’nde klasikler ve bilim eğitimi almış, sonrasında Avrupa’da dönemin entelektüel çevreleriyle temas kurmuştur. Özellikle Galileo ve Descartes gibi bilim insanlarından etkilenmiş ve mekanik evren anlayışını insan doğasına uygulamaya çalışmıştır. Hobbes’un siyaset felsefesi, matematiksel kesinlik arayışı ve sistematikliği ile dikkat çeker.

Leviathan dışında De Cive, De Corpore ve Behemoth gibi eserleri de bulunmaktadır. Hayatının son yıllarını düşüncelerine yönelik eleştirilerle mücadele ederek geçirmiştir.