Köken

Maksat, Arapça ḳṣd kökünden gelen “kasıt, amaç, hedef” anlamınlarında kullanılan maḳṣad (مقصد) sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük, Arapça “amaçladı” anlamındaki ḳaṣada (قَصَدَ) fiilinin mafˁal vezninde isimleştirilmiş şeklidir.

Arapça ve erken dönem Türkçe metinlerde “kastedilen şey, amaç” anlamlarındaki maḳṣūd biçimi daha yaygınken, 18. yüzyıldan itibaren maḳṣad biçimi ağırlık kazanmıştır.

Kullanım Alanları

• Edebiyat: Klasik ve modern Türk edebiyatında sıklıkla “niyet”, “gaye” veya “istenilen hedef” anlamlarında kullanılmıştır. Divan şiirinde ve mensur eserlerde amaç bildirimi için yaygın bir terimdir. Örnek olarak Leskofçalı Gālib’in ve Muallim Nâci’nin beyitlerinde yer aldığı gibi, edebî metinlerde bireyin amacı veya içsel niyeti ifade edilmiştir. Reşat Nuri Güntekin gibi yazarların eserlerinde, bireysel niyeti ifade eden örnekleriyle de yaygın olarak kullanılmıştır.
• Hukuk: Hukuki belgelerde bir davranışın veya eylemin “maksadı” ifadesiyle o davranışın niyeti ya da hedefini vurgulamak için kullanılmaktadır.
• Günlük Dil: Günlük kullanımda bir hareketin veya sözün ardındaki amacı belirtmek için kullanılmaktadır.