Manyas Kazak fasulyesi, Balıkesir ili Manyas ilçesinde yetiştirilen Phaseolus vulgaris L. türüne ait bir fasulye çeşididir. Bu ürün, taze bakla veya kuru tane formunda tüketilir. Taneleri iri boyutlu, her iki yanı şişkin ve parlak görünümlüdür. İnce kabuk yapısı sayesinde pişirme sırasında kolaylık sağlar ve kabuk ayrılması gözlenmez.

Coğrafi İşaret Statüsü

Manyas Kazak fasulyesi, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında mahreç işareti olarak korunmaktadır. Tescil numarası 1401 olup, başvuru tarihi 20 Ocak 2022'dir. Tescil tarihi ise 5 Temmuz 2023'tür. Tescil ettiren kurum Bandırma Ticaret Odası'dır ve coğrafi sınır Balıkesir'in Manyas ilçesiyle sınırlıdır. Kullanım şeklinde, "Manyas Kazak fasulyesi" ibaresi ile mahreç işareti amblemi ürün, ambalaj veya işletmede görünür şekilde yer alır.

Bitki ve Ürün Özellikleri

Manyas Kazak fasulyesi bitkisi bodur büyüme tipine sahiptir. Tohum şekli böbrek formundadır ve yaprak rengi yeşildir. Çiçeklenme süresi 40-45 gün, vejetasyon süresi 70-80 gün arasındadır. Bitki boyu 40-45 cm, ilk bakla yüksekliği 20-30 cm'dir. Olgun bakla rengi ayva sarısı olup, bakla boyu 10-15 cm, genişliği 1-1,5 cm'dir. Bir bitkide 20-25 bakla ve baklada 4-5 tane bulunur. Tane verimi bitki başına 100-150 gramdır.

Ürünün kendisi ise kuru ağırlıkta 55-65 gram, yaş ağırlıkta 110-130 gram değerlerine sahiptir. Su alma kapasitesi tane başına 0,50-0,75 gramdır ve pişme süresi 30-40 dakikadır. Taze formu, yerel olarak "sarı koza" adıyla bilinir ve hızlı pişme özelliğine sahiptir. Taze baklalar kabuktan ayrıldıktan sonra doğrudan tüketilebilir veya -18°C'de dondurularak vakumlu poşetlerde altı aya kadar saklanabilir.

Üretim Yöntemi

Toprak yapısı killi-tınlı olduğundan kolay işlenir. Temmuz ayında toprak sürülerek tohum yatağı hazırlanır. Tohumluklar, önceki hasattan seçilir; çimlenme gücü yüksek, sağlam ve yabancı maddelerden arındırılmış olmalıdır. Saklama, güneş görmeyen serin ve kuru ortamlarda, genellikle 30-40 kg'lık çuvallarda yapılır.

Ekim, Nisan sonundan Mayıs sonuna kadar havalı mibzerle gerçekleştirilir. Sulama, damlama yöntemiyle haftalık olarak en az altı kez uygulanır. Yabancı ot mücadelesi çapalama ile yapılır. Hasat, bitki ve baklalar sarardığında başlar; kuru form için Eylül ortasından Ekim ortasına, taze form için 10-15 gün erken sürer. Hasat sonrası ürünler kurutulur, ayrılır ve gıda uygun çuvallarda piyasaya sunulur. Tohumluklar bu aşamada ayrılır ve ürün serin ortamda muhafaza edilir.

Tüm üretim, işleme ve diğer işlemler coğrafi sınır içinde gerçekleşir.

Denetim Süreci

Denetimler, Bandırma Ticaret Odası koordinasyonunda, Manyas Ziraat Odası ve Kocagöl ile Hamamlı mahalle muhtarlıklarından uzman kişilerce oluşan en az üç kişilik merci tarafından yürütülür. Yıllık en az bir kez düzenli denetim yapılır; şikayet veya gereklilik halinde ek denetimler uygulanır. Denetim kriterleri ürün ve bitki özelliklerinin uygunluğu, üretim yöntemine uyum (özellikle önceki tohumluk kullanımı) ve ibare ile amblemin doğru kullanımını kapsar. Raporlar, Türk Patent ve Marka Kurumu'na sunulur ve uygunsuzluklar bildirilir. Denetim merci, uzman kişi veya kuruluşlardan destek alabilir.