Mavi Baştankara (Cyanistes caeruleus), Avrupa’nın büyük bölümünde yayılış gösteren ve Türkiye’de hemen her bölgede yıl boyunca görülen yerli bir kuş türüdür. Doğu ve Güneydoğu Anadolu ile Konya çevresinde ise daha seyrek rastlanır. Yaygınlığı ve geniş dağılımı nedeniyle en tanınan ötücü kuşlardan biridir.

Morfolojik Özellikler

Mavi Baştankara küçük yapılı bir ötücü kuş türüdür. Tepesi, kuyruk ve kanatları parlak mavi renkte, sırtı yeşil, karnı ise bütünüyle sarıdır. Alın ve yanaklar beyaz olup göz ile gaga arasından enseye doğru uzanan siyahımsı mavi ince bir bant bulunur. Göğsünde yukarıdan aşağı doğru uzanan ince koyu gri bir çizgi dikkat çeker, ayrıca gaga ile göğüs arasında siyah bir bant vardır. Heyecanlandığında ensesindeki kısa tüy tacı dikleşir. Bacakları gri-siyahtır. Erkek ve dişiler görünüm bakımından birbirine benzer. Genç bireylerde yanaklar beyaz yerine sarıdır, başındaki bantlar daha belirsizdir ve gövde renkleri soluk görünür. Tür zaman zaman küçük gruplar hâlinde de dolaşabilir.

^{Mavi Baştankara (pixabay)}

Dağılımı ve Yaşam Alanı

Mavi Baştankara, Avrupa’nın büyük bölümünde geniş bir yayılışa sahip olup Türkiye’nin tamamında yıl boyunca görülen yerli türlerdendir. Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve Konya çevresinde daha seyrek rastlanır. Tür, özellikle yaprak döken ormanlarda bol bulunur; ibreli ormanlarda ise daha az sayıdadır. Bunun dışında ağaçlık alanlar, korular, meyve ve zeytin bahçeleri, parklar ve şehir içi bahçelerde de yaşam alanı bulur. Kış aylarında sazlıklarda da görülebilir. Üreme dönemi için meşe ve çalıların yoğun olduğu karışık ormanları, ayrıca meyve bahçelerini tercih eder ve yuvasını genellikle ağaç kovukları ile duvar oyuklarında kurar.

Ses

Mavi Baştankara, tiz ve canlı ötüşleriyle kolayca ayırt edilebilen bir türdür. Çeşitli cıvıltı ve çağrılar kullanır, ötüşü genellikle kısa, tekrarlayan ve kesik notalardan oluşur. Bu sesler iletişim, bölge savunması ve eş çağrısı gibi davranışsal işlevler taşır. Türün ses repertuvarı zengin olup bulunduğu ortamda sıkça duyulan belirgin bir kuş sesidir.

^{Sesi (xeno-cento)}

Üreme

Mavi Baştankara’nın üreme dönemi Nisan’dan Haziran sonuna kadar sürer. Yuvayı dişi inşa eder; yapı genellikle yosun, kuru ot, ince kabuk parçaları, bitki lifleri, yaprak, hayvan kılı ve tüylerle kaplı bir çukur şeklindedir. Yuva genellikle ağaç kovuklarında, direk aralıklarında ya da yapay yuvalıklarda bulunur. Avrupa’da kuluçka sayısı genellikle yedi ile on üç yumurta arasında değişir. Yumurtaların kuluçkaya yatılması ve yavruların bakımı büyük ölçüde dişi tarafından gerçekleştirilir.

Beslenme

Mavi Baştankara’nın beslenme alışkanlıkları mevsimsel olarak değişiklik gösterir. Temel besin kaynaklarını küçük böcekler, böcek larvaları ve örümcekler oluşturur. Ayrıca meyve, tohum, polen ve nektar da tüketir. Genellikle ağaç dalları ve yapraklarında yiyecek arar, ancak kış aylarında besin kıtlığına bağlı olarak yerde de beslenir. Bu çeşitlilik, türün farklı habitatlara uyum sağlamasında önemli bir rol oynar.

^{Beslenme (pixabay)}

Koruma Durumu

Mavi Baştankara çok geniş bir yayılış alanına ve oldukça büyük bir popülasyona sahiptir. Avrupa’daki toplam birey sayısının 59,7 ile 95,1 milyon arasında olduğu tahmin edilmektedir ve bu sayı küresel popülasyonun yaklaşık %95’ini oluşturmaktadır. Popülasyon genel olarak istikrarlı kabul edilmektedir. Bu nedenle tür, küresel ölçekte herhangi bir tehdit kriterini karşılamamakta ve “Asgari Endişe” (Least Concern) kategorisinde değerlendirilmektedir. Tür, Bern Sözleşmesi Ek II’de yer almakta olup özellikle kış aylarında kuş yemliklerinde sunulan besinler sayesinde zorlu koşullarda hayatta kalabilmektedir. Şu anda özel bir koruma önlemi gerektirmemektedir.