Mersin cezeryesi, havuç ve kuruyemişlerin şekerle pişirilmesiyle elde edilen, jölemsi dokulu ve coğrafi işaret tescilli yöresel bir tatlıdır. Adını Arapça “cezer” (havuç) kelimesinden alan bu ürün, özellikle Türkiye’nin Akdeniz Bölgesi’nde, Mersin iliyle özdeşleşmiştir. Doğal içeriği, uzun raf ömrü ve kendine özgü kıvamıyla dikkat çeken cezerye, coğrafi işaret tescili almış yerel ürünler arasında yer almaktadır. Hem geleneksel yöntemlerle hem de endüstriyel biçimlerde üretilen cezerye, yöresel mutfak kültürünün önemli bir parçası olmasının yanı sıra bölgenin ekonomik ve turistik potansiyelini de yansıtmaktadır.
Mersin Cezeryesi (Türkiye Kültür Portalı)
Tarihçe ve Coğrafi İşaret Süreci
Mersin cezeryesi ile ilgili kaynaklarda, cezerye üretiminin Mersin yöresinde 20. yüzyılın başlarından itibaren görülmeye başlandığı ve bu üretimin Arap kökenli topluluklar tarafından yöreye taşındığı ifade edilmektedir. Mersin’de cezerye üretimiyle ilgili ilk belgelenmiş faaliyetler küçük ölçekli işletmelerde başlamış, daha sonra büyük ölçekli ticari üretime dönüşmüştür.
Mersin cezeryesi, 2008 yılında Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından mahreç işareti türünde coğrafi işaret olarak tescillenmiştir. Tescil belgesinde ürünün özgün bileşenleri, üretim süreci, fiziksel özellikleri ve kalite kriterleri detaylı şekilde tanımlanmıştır. Coğrafi işaret koruması, yalnızca ürünün adının değil, üretim yerinin, geleneksel yöntemlerin ve yerel bilgi birikiminin de korunmasına olanak tanımaktadır.
Üretim Süreci
Kullanılan Malzemeler
Cezeryenin ana malzemesi sarı havuçtur. Bunun dışında toz şeker, limon tuzu, su ve isteğe bağlı olarak ceviz, fındık veya Antep fıstığı gibi kuruyemişler kullanılmaktadır. Üründe katkı maddesi kullanılmamakta, doğal malzemelerle üretim yapılmaktadır.
Hazırlama Aşamaları
- Havuçlar temizlenir, rendelenir ve 120 °C sıcaklıkta yaklaşık 30 dakika haşlanır.
- Haşlanan havuçlar kıyma makinesinden geçirilerek ezilir.
- Ezilen havuçlar şekerle birlikte pişirilerek jölemsi kıvam alana kadar kaynatılır.
- Karışımın içerisine isteğe göre kuruyemiş eklenir.
- Kalıplara dökülen cezerye soğutulur, dilimlenir ve genellikle Hindistan cevizi ile kaplanarak ambalajlanır.
Fiziksel ve Duyusal Özellikler
Coğrafi işaret tescil belgesine göre Mersin cezeryesinin şu teknik özellikleri bulunur:
- Renk: Açık turuncudan koyu turuncuya
- Şekil: Dikdörtgen veya rulo formunda
- Doku: Elastik ve kolay kesilebilir
- Koku ve Tat: Havuç ve kuruyemiş kokusu bariz, şeker dengeli
Bu kriterler hem geleneksel üreticiler hem de denetleyici kurumlar tarafından kalite standardı olarak kabul edilmektedir.
Tüketim ve Turistik Değer
Cezerye, Mersin’in gastronomik turizminde önemli bir yere sahiptir. Ürün, uzun raf ömrü, taşınabilirliği ve ambalaj çeşitliliği sayesinde hediyelik eşya kategorisinde de değerlendirilir. Mersin’e gelen ziyaretçilerin en sık satın aldığı yöresel ürünler arasında yer alır. Ayrıca cezerye üretimi, bölgedeki küçük ve orta ölçekli işletmelere ekonomik katkı sağlamaktadır.
