Leonardo da Vinci tarafından 1503–1507 yılları arasında yapılan Mona Lisa (La Gioconda) adlı tablo, Rönesans döneminin en tanınmış eserlerinden biridir. Tabloda, Floransalı ipek tüccarı Francesco del Giocondo’nun eşi Lisa Gherardini resmedilmiştir. Bu nedenle eser İtalyanca La Gioconda, Fransızca ise La Joconde adıyla da anılmaktadır. Da Vinci’nin sfumato tekniği ile yarattığı bu portre, yumuşak geçişler ve ince katmanlarla elde edilen dumanlı etki sayesinde canlı ve doğal bir görünüm kazanmıştır. Figürün hafifçe izleyiciye dönük olması, resme hareket katar ve onu dönemindeki diğer portrelerden ayırır.

^{Mona Lisa Tablosu (Pixabay)}

Tablo, Leonardo da Vinci’nin Fransa Kralı I. François tarafından davet edilmesinin ardından, 1518 yılında sanatçının ölümünden kısa süre önce Fransız Kraliyet Koleksiyonu'na girmiştir. Fransız Devrimi sonrası halka açılan bu koleksiyonla birlikte Mona Lisa, günümüzde sergilendiği Louvre Müzesi’ne ulaşmıştır.

Sergileme Koşulları ve Güvenlik Önlemleri

La Gioconda, Louvre Müzesi'nin Denon kanadında, 711 numaralı salonda (Salle des États) özel olarak korunan bir vitrinde sergilenmektedir. Bu salon, Louvre’un en büyük sergi alanıdır ve tablolar arasında Paolo Veronese'nin Kana’da Düğün Şöleni gibi önemli Venedik eserleri de yer alır. 2005 yılından bu yana, Mona Lisa iklimlendirme sistemi bulunan özel cam bir vitrinde tek başına sergilenmektedir. Bu uygulama yalnızca güvenlik gerekçesiyle değil, aynı zamanda koruma amaçlıdır. Eser, tuval yerine kavak ağacından yapılmış bir panel üzerine yağlı boya ile çalışılmıştır. Zaman içinde panelin eğilmesi sonucunda yüzeyde çatlaklar oluşmuş ve bu durum tabloyu daha kırılgan hale getirmiştir.

^{Mona Lisa Tablosu Ziyaretçileri (depositphotos)}

Kimyasal Yapı ve Yeni Bulgular

Fransa ve İngiltere'den bilim insanlarının 2023 yılında gerçekleştirdiği bir araştırmada, tablonun sağ üst köşesinden alınan insan saç telinden küçük bir numune incelenmiştir. X-ışını analizleri sonucunda, Leonardo'nun zemine uyguladığı ilk boya katmanında nadir bulunan bir bileşik olan plumbonakrit tespit edilmiştir.^【1】  Bu madde, kurşun oksitin bir türevidir ve yağlı boyaya karıştırıldığında kalın bir yüzey oluşturur. Araştırmayı yürüten bilim insanı Victor Gonzalez, bu bulgunun Leonardo’nun resmi yaparken kurşun oksit tozunu boya karışımına katarak kalınlık ve kuruma hızını artırmaya çalıştığına dair hipotezleri doğruladığını belirtmiştir. Gonzalez ayrıca Leonardo’nun Mona Lisa üzerinde çalışırken deneysel bir ruh hali içinde olduğunu ve farklı teknikler denemeyi sevdiğini ifade etmiştir. Benzer bileşiğe daha sonra 17. yüzyılda yaşamış olan Rembrandt’ın eserlerinde de rastlanması, bu tür tekniklerin zamanla başka ressamlar tarafından da benimsendiğini göstermektedir.

Tarihi Olaylar: Hırsızlık ve Yeniden Kazanım

Mona Lisa, 21 Ağustos 1911 tarihinde Louvre Müzesi’nden çalınmış, olay kamuoyunda büyük yankı uyandırmıştır. Tablo, yaklaşık iki yıl boyunca kayıp kaldıktan sonra Vincenzo Peruggia adlı eski bir müze çalışanının onu İtalya'da bir sanat tüccarına satmaya çalışması sonucu bulunmuştur. Tablonun geri dönüşü, onun uluslararası ününü daha da pekiştirmiştir.

Sergi Alanı: Salle des États

Mona Lisa'nın bulunduğu Salle des États, 1855–1857 yılları arasında Hector Lefuel tarafından tasarlanmış ve başlangıçta II. Napolyon döneminde yasama oturumlarına ev sahipliği yapmıştır. 1870'ten sonra müzeye dahil edilen salon, önce 19. yüzyıl Fransız sanatına ayrılmış, ardından Üçüncü Cumhuriyet döneminde mimar Edmond Guillaume tarafından dönüştürülmüştür. Pencereler kapatılarak daha fazla duvar alanı oluşturulmuş, tavan cam ile kaplanarak yansıma azaltılmıştır. II. Dünya Savaşı sonrası bu salonda Venedik Rönesansı'na ait başyapıtlar sergilenmeye başlanmıştır. 2019 yılında ise salonun duvarları gece mavisine boyanmış, bu sayede Venedik tablolarının zengin renk paleti daha da ön plana çıkarılmıştır.

Leonardo da Vinci’nin Mona Lisa adlı eseri, sanatsal özelliklerinin yanı sıra korunma koşulları, sergilendiği mekân, tarihsel süreçte yaşanan olaylar ve bilimsel araştırmalarda elde edilen bulgular aracılığıyla kültürel miras içinde önemli bir yer edinmiştir. Yüzyıllar boyunca süregelen ilgi, eserin sanat tarihi içerisindeki yerini ve geniş çaplı tanınırlığını sürdürülebilir kılmıştır.

^{Mona Lisa'nın Hırsızlık Hikayesi Yapay Zeka İle Canlanıyor! (Anadolu Ajansı)}