Mor Aho Manastırı, Türkiye'nin Batman ili Hasankeyf ilçesine bağlı Üçyol köyünün 2 kilometre kuzeyinde, Banı Mahar kırsalında yer alan ve İlkçağ Süryanilerinin Hasankeyf’teki varlığı dönemine tarihlenen bir dinî yapıdır. Yapı, halk arasında “Mahar Kilisesi” anlamına gelen “Deyr Mahar” adıyla da bilinmektedir. Kitabesi bulunmamakla birlikte, mimari özellikleri ve yerel halk tarafından aktarılan bilgiler doğrultusunda manastırın erken dönem Süryani mimarisinin izlerini taşıdığı anlaşılmaktadır.

Konum ve Fiziksel Özellikler

Manastır, Dicle Nehri’ne yaklaşık 150 metre yükseklikte, nehre hâkim bir düzlükte inşa edilmiştir. Hasankeyf ilçe merkezinin yaklaşık 10 kilometre doğusunda yer alan yapı, çevresindeki tarım arazileri dışında herhangi bir yerleşim birimine yakın değildir. Yaklaşık 20x30 metre boyutlarında, 600 metrekarelik bir alan üzerine dikdörtgen planlı olarak inşa edilmiştir.

Mimari Yapı ve Malzeme

Mor Aho Manastırı’nda inşa tarihine ilişkin herhangi bir kitabe bulunmamaktadır. Yapının inşasında yerel malzeme olarak kesme taş, moloz taş ve ces (sönmüş kireç) kullanılmıştır. Manastırın bahçesinde bir su kuyusu yer almaktadır. Dicle Nehri kıyısında, manastıra ait olduğu değerlendirilen ve halk arasında “Attafiye Bahçeleri” olarak adlandırılan meyve ağaçlarıyla dolu bir alan da bulunmaktadır. Bu bahçede yer alan yıkık durumdaki tarihî yapı kalıntıları, alanın manastıra ait olduğuna dair güçlü bir gösterge niteliğindedir.

Tarihsel Süreç ve Koruma Durumu

Zaman içerisinde bölgede yaşayan cemaatin bölgeyi terk etmesiyle birlikte manastır kendi haline bırakılmış ve bakımsızlık nedeniyle harap duruma gelmiştir. Yapı, doğal koşulların etkisiyle ciddi tahribata uğramış, bazı duvarları yıkılmıştır; ancak insan kaynaklı yıkıma dair herhangi bir belirtiye rastlanmamıştır. Günümüzde Mor Aho Manastırı, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından tescil edilerek koruma altına alınmış ve restorasyon çalışmaları neticesinde yapı kısmen yenilenmiştir.