“Mukaab” (Arapça: küp), Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’da, Yeni Murabba (New Murabba) kalkınma projesi kapsamında inşa edilmekte olan ve tamamlandığında dünyanın en büyük fiziksel yapılarından biri olacağı bildirilen mimari projedir. Her bir kenarı 400 metre uzunluğunda olan bu kübik yapı, yaklaşık 2 milyon metrekarelik toplam kapalı alanıyla dikkat çekmektedir. Yapı, 100 binden fazla konut birimi, 9 bin otel odası, ticaret merkezleri, kültürel alanlar ve rekreasyonel tesisleri içeren çok işlevli bir merkez olarak tasarlanmıştır.
Mukaab, kentsel tasarım ve mekânsal simge üretimi bağlamında, Riyad’ın yeni kent siluetini şekillendirmeyi hedefleyen bir yapı niteliği taşımaktadır. Proje, Suudi Arabistan’ın 2030 Vizyonu doğrultusunda Riyad’ı uluslararası düzeyde bir cazibe merkezi haline getirme çabasının bir parçası olarak değerlendirilmekte, aynı zamanda Expo 2030 gibi uluslararası etkinliklerle eş zamanlı olarak tamamlanması planlanmaktadır.
Mimari Özellikler ve Teknolojik Entegrasyon
Mukaab’ın mimari tasarımı, ülkenin merkez bölgesi olan Necid’in geleneksel mimari formlarından esinlenmiş, üst üste binen üçgen geometrilerle desteklenmiştir. Yapının dış cephesi, desenli yüzey dokuları ile geleneksel motifler ile şekillendirilmiştir. Bu bağlamda Mukaab, modern yapım teknikleri ile kültürel referansları bir araya getiren hibrit bir mimari temsil niteliğindedir.
Yapının iç mekânları, ileri düzey dijital teknolojiler ve holografik sistemlerle donatılacaktır. İçerisinde yer alacak holografik kubbe, görsel-işitsel gösterimlerin yanı sıra ziyaretçilere artırılmış gerçeklik (AR) ve çok katmanlı duyu deneyimi sunan etkileşimli alanlar yaratmayı amaçlamaktadır. Yapının bu yönü, onu sadece bir mimari kütle değil, aynı zamanda dijital deneyim mimarlığının bir örneği haline getirmektedir.
Tartışmalar ve Toplumsal Yansımalar
Mukaab, sadece fiziksel büyüklüğü ve teknolojik donanımıyla değil, aynı zamanda sembolik ve toplumsal çağrışımları nedeniyle de kamuoyunun dikkatini çekmiştir. Projenin biçimsel olarak İslam dünyasının en önemli yapısı olan Kâbe ile benzerlik göstermesi, kamuoyunda çeşitli eleştirilere neden olmuştur. Bazı yorumlarda, yapının Mekke ve Medine'nin geleneksel dokusunun modern projelerle gölgelenebileceği yönünde endişeler dile getirilmiştir.
Öte yandan, Suudi yönetimi bu projeyi, ekonomik çeşitlenme, turizm ve teknolojiye dayalı yeni kentsel yaşam biçimlerinin teşviki kapsamında ele almakta; Mukaab’ı Riyad’ın yeni simgesi ve küresel rekabette güçlü bir temsil unsuru olarak konumlandırmaktadır. Bu çerçevede, yapı yalnızca mimari bir merkez değil, aynı zamanda ekonomik, teknolojik ve sosyo-kültürel dönüşümün bir sembolü olarak değerlendirilmektedir.
