Olba Antik Kenti, günümüzde Türkiye’nin Mersin ili sınırları içerisinde yer almakta olup, Silifke ilçesine bağlı Uzuncaburç (eski adıyla Diokaesareia) köyü yakınlarındadır. Antik dönemde Kilikya bölgesi içinde konumlanan kent, Limonlu (antik adıyla Lamos) Nehri havzasında, Toros Dağları'nın güney eteklerinde yer alır.
Olba Antik Kenti - Silifke Belediyesi
Tarihî Arka Plan
Olba, antik kaynaklarda "Olba" ya da "Olbe" olarak anılmaktadır. Kentin geçmişi Helenistik döneme kadar gitmektedir. Antik yazar Strabon’un Geographika adlı eserinde Olba, rahip-krallar tarafından yönetilen yarı bağımsız bir devlet olarak tanımlanır. Bu rahip-kralların, hem dini hem siyasi otoriteye sahip olduğu, Apollon tapınağı üzerinden bu gücü pekiştirdikleri aktarılmıştır. Roma döneminde ise kent, Diokaesareia ile birlikte bir yönetim birimi oluşturmuş ve imparatorluğa bağlanmıştır. Olba’nın bu dönemde özerkliğini kaybettiği, ancak ekonomik ve kültürel önemini koruduğu görülmektedir.
Olba Antik Kenti - Silifke Belediyesi
Dinsel ve Politik Yapı
Olba, Antik Çağ’da teokratik bir krallık olarak işlev görmüştür. Bölgenin yönetimi, Apollon Kültü etrafında örgütlenen din adamlarının elindeydi. Rahip-krallar, yalnızca dini değil, aynı zamanda sivil ve askerî işlerde de yetki sahibiydi. Bu yönetim yapısı, Roma İmparatorluğu'nun etkisiyle zamanla sona ermiştir.
Kent Yapısı ve Kalıntılar
Olba Antik Kenti’nde yapılan arkeolojik kazılarda, özellikle Roma dönemine tarihlenen yapılar ön plana çıkmaktadır. Başlıca kalıntılar arasında su kemerleri (aquaductus), nekropol alanları, agora, anıtsal mezarlar, kiliseler, kuleler ve sur kalıntıları yer almaktadır.
- Su Kemerleri: Kentin en dikkat çekici yapılarından biri, yüksekliği 25 metreyi aşan su kemerleridir. Bu yapı, kentin su ihtiyacını karşılamak amacıyla inşa edilmiş ve mühendislik açısından gelişmiş bir örnektir.
- Apollon Tapınağı: Tapınağın bulunduğu alan doğrudan Olba kent merkezi içinde değildir; ancak bu kutsal alanın, kentin dini yapısıyla bağlantılı olduğu kabul edilir.
- Nekropol ve Anıtsal Mezarlar: Kentin çevresinde birçok lahit ve kaya mezarı tespit edilmiştir. Bu mezar yapıları, bölgenin sosyal yapısı ve gömü gelenekleri hakkında bilgi verir.
- Kilise Kalıntıları: Bizans dönemine tarihlenen çeşitli bazilikal planlı kilise yapıları bulunmuştur. Bu yapılar, Hristiyanlığın bölgede yaygınlaştığı döneme aittir.
Olba’da ele geçen yazıtlar (epigrafik belgeler), özellikle Roma dönemindeki idari yapılar ve yerel yönetimler hakkında bilgi sunmaktadır. Ayrıca kente ait sikkeler, hem ekonomik tarih hem de siyasi yapı hakkında veriler sağlamaktadır. Bu sikkelerde çoğunlukla Apollon tasvirleri ve yerel yöneticilerin adları yer alır.
Kazılar ve Araştırmalar
Olba’da sistematik arkeolojik kazılar, 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren başlamıştır. Türk arkeologlar tarafından yapılan yüzey araştırmaları ve kazılar sonucunda, kentin yapısal ve topografik planı daha net bir şekilde ortaya konmuştur. Son yıllarda bölge, çeşitli bilimsel yayınlara konu olmuş ve birçok üniversitenin arkeoloji bölümleri tarafından incelenmiştir.
Olba, Kilikya bölgesindeki teokratik yönetim örneklerinden biri olması ve Roma dönemine ait gelişmiş mimari unsurlar barındırması bakımından arkeoloji ve antik tarih açısından önemli bir merkezdir. Kent, Kilikya'nın dinsel, yönetsel ve ekonomik yaşamını yansıtan unsurları bünyesinde barındırmaktadır.
