Uzuncaburç Antik Kenti, Mersin ili Silifke ilçesinin 30 kilometre kuzeyinde yer alan, Helenistik Dönem’den günümüze kadar ulaşan yapılarıyla dikkat çeken antik bir yerleşimdir. Helenistik Dönem'de, merkezi 4 kilometre doğudaki Olba Territoriumu'na bağlı bir ibadet alanı olan Uzuncaburç, Roma İmparatoru Vespasianus döneminde (M.S. 72) bağımsız hâle gelerek Diokaesareia (Tanrı-İmparator Kenti) adıyla özerk bir kent statüsüne kavuşmuş ve kendi adına sikke basmaya başlamıştır. Bizans Dönemi sonrası Türklerin bölgeye yerleşmesiyle birlikte, kentin sembolü olan yüksek kuleye atıfla "Uzuncaburç" adı verilmiştir.

^{Uzuncaburç Antik Kenti (Turkish Museums)}

Kent Planlaması ve Cadde Sistemi

Uzuncaburç Antik Kenti, biri doğu-batı, diğeri kuzey-güney yönlü olmak üzere birbirini dik kesen iki ana sütunlu cadde çevresinde şekillendirilmiştir. Bu caddeler boyunca tapınaklar, anıtsal kapılar ve diğer kamu yapıları sıralanmıştır.

Tören Kapısı

Doğu-batı yönlü caddenin başlangıcında yer alan Tören Kapısı, M.S. 1. yüzyıla tarihlenmektedir. Her biri 1 metre çapında ve 7 metre yüksekliğinde Korinth başlıklı sütunlardan oluşan yapının beş sütunu günümüze ulaşmıştır. Sütun gövdelerinden çıkan konsollar üzerinde bir zamanlar heykellerin bulunduğu düşünülmektedir.

^{Uzuncaburç Antik Kenti (Kültür Portalı)}

Zafer Kapısı

Kuzey-güney yönlü cadde üzerinde yer alan Zafer Kapısı, ortasında bir büyük, yanlarında iki küçük kemerli girişe sahip anıtsal bir yapıdır. Kapı üzerindeki yazıttan, deprem sonrası Roma İmparatorları Arcadius (M.S. 395–408) ve Honorius (M.S. 395–423) döneminde onarım gördüğü anlaşılmaktadır.

Dinî Yapılar

Zeus (Olbios) Tapınağı

Kentin en erken yapılarından biri olan Zeus Olbios Tapınağı, muhtemelen M.Ö. 3. yüzyılda Seleukos Kralı I. Seleukos Nikator tarafından yaptırılmıştır. Peripteros planlı yapının dört yanı Korinth düzeninde toplam 36 sütunla çevrilidir. Helenistik dönemde bölgenin dinî merkezi olarak işlev gören tapınak, M.S. 5. yüzyılda Hristiyanlık etkisiyle kiliseye dönüştürülmüştür. Cella kısmı yıkılmış, sütun araları örülerek yapıya kapılar eklenmiş, doğuya bir apsis ilave edilmiştir.

Tapınağın çatısının onarımıyla ilgili olarak kent surları üzerindeki bir yazıtta Seleukos Nikator’un adı geçmekte, bu da yapının Helenistik dönemde kutsal bir merkez olduğunu belgelemektedir.

Tyche Tapınağı

Sütunlu Cadde'nin sonunda yer alan Tyche Tapınağı, M.S. 1. yüzyılın ikinci yarısında inşa edilmiştir. Üzerindeki yazıttan, yapının kentin önde gelen kişilerinden Oppius ve eşi Kyria tarafından yaptırılıp halka armağan edildiği anlaşılmaktadır. Altı sütunu ayakta olan yapı, Şans Tanrıçası Tyche’ye adanmıştır.

^{Uzuncaburç Antik Kenti (Kültür Portalı)}

Tiyatro

Kentte yer alan antik tiyatro, M.S. 2. yüzyılın ikinci yarısında, Roma İmparatorları Marcus Aurelius (M.S. 161–180) ve Lucius Verus (M.S. 161–169) döneminde yapılmıştır. 3.000 kişilik kapasiteye sahip yapı iyi korunmuş durumdadır. Sahne binası iki katlıdır ancak üst yapısı deprem nedeniyle yıkılmıştır. Tiyatro, 2021 yılında başlatılan restorasyon projesi kapsamında T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın desteğiyle restore edilmiştir.

^{Uzuncaburç Antik Kenti (Kültür Portalı)}

Helenistik Anıt Mezar

Antik yerleşimin güneyinde yüksekçe bir tepede yer alan Helenistik Anıt Mezar, kare planlı (5,5 x 5,5 m), 15 metre yüksekliğinde ve piramidal çatılı bir yapıdır. Dor düzeninde inşa edilmiş bu mezarın Seleukoslar ya da Olba Krallığı yöneticilerinden birine ait olduğu düşünülmektedir.

Helenistik Kule

Kent surlarının kuzeydoğusunda bulunan Hellenistik Kule, 16 x 13 metre taban ölçüsünde, 23 metre yüksekliğinde ve beş katlıdır. Her katı kendi içinde bölmelere ayrılmış olan kule, yöneticilerin yaşam alanı olmasının yanı sıra, tehlike anında halkın sığınabileceği, kentin hazinesinin korunduğu bir yapı olarak kullanılmıştır. Kapı üzerindeki yazıttan M.Ö. 3. yüzyılın ikinci yarısında Tarkyares tarafından yaptırıldığı anlaşılmaktadır. Yangınla zarar görmesinin ardından M.S. 3. yüzyılın sonunda Vali Petronius Faustinus tarafından onarılmıştır. Bu yüksek yapı, günümüzde kente adını veren “Uzuncaburç” isminin kaynağıdır.

Anıtsal Çeşme ve Roma Yolu

Zeus Tapınağı’na ulaşan caddenin üzerinde antik bir çeşme yapısı yer almaktadır. Kentte yapılan arkeolojik çalışmalarda yaklaşık 1 kilometre uzunluğunda bir Roma yolu ortaya çıkarılmıştır. Bu yol, bölgenin antik dönem ulaşım ağına ışık tutmaktadır.

Nekropol Alanı

Kent nekropolü, kuzeydeki bir vadinin her iki yamacına yayılmış durumdadır. Alan, Hellenistik, Roma ve Bizans dönemlerinde kesintisiz olarak kullanılmıştır. Bölgedeki mezar çeşitleri arasında kaya mezarları ve farklı türde gömü yapıları yer almaktadır.

Restorasyon ve Koruma Çalışmaları

2021 yılı itibarıyla T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından desteklenen, Mersin Üniversitesi Arkeoloji Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Ümit Aydınoğlu başkanlığındaki ekip tarafından yürütülen rölöve ve restorasyon projeleri başlatılmıştır. Bu kapsamda antik tiyatro, Helenistik Kule ve Temenos Duvarı’nın projeleri hazırlanmış; restorasyon süreci tiyatrodan başlanarak tamamlanmıştır. Bölgede 11 ev kamulaştırılmış; bu yapılar butik otel, sergi evi ve kafe gibi turizm amaçlı değerlendirilecektir.

Turizm ve Çevre Düzenlemesi

Uzuncaburç Antik Kenti, yıl boyunca yerli ve yabancı turistlerin ziyaret ettiği bir kültürel miras alanıdır. Planlanan destinasyon projesiyle ziyaretçilere antik kenti gezme, bungalov evlerde konaklama, Roma yolunda yürüyüş (trekking) yapma ve Narlıkuyu gibi çevre noktaları ziyaret etme imkânı sunulacaktır. Çevre düzenleme ve altyapı çalışmaları, turizm cazibesini artırma hedefiyle sürdürülmektedir.