Latince tür adı Smilax excelsa L. olan, Ordu ili bölgesine özgü dikenucu, melevcan ya da melocan isimleriyle bilinen ekşimsi tada sahip bir bitkinin kullanıldığı geleneksel bir yemektir. Melocan, Ordu'nun ormanlık ve çalılık alanlarında doğal olarak yetişen, sarılıcı, tırmanıcı ve dikenli çok yıllık bir bitkidir. Genç sürgün uçları nisan-mayıs aylarında hasat edilip eylül sonuna kadar taze, konserve veya salamura olarak kullanılır.
Melocan Bitkisi (Ordu Hayat)
Ordu Melocan Kavurması, haşlanan melocanın soğan veya pırasa ile kavrulmasıyla hazırlanır. İsteğe bağlı olarak üzerine yumurta kırılarak da servis edilebilir. Hem sıcak hem de soğuk olarak tüketilebilen bu yemek, Osmanlı döneminden bu yana bölgede tüketilen önemli bir geleneksel lezzettir. Bahar aylarında Ordu’da düzenlenen festival ve şenliklerde sıkça sunulmaktadır.
Türünün coğrafi sınırla sıkı bir bağı vardır ve 11 Eylül 2022 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından “mahreç işareti” olarak tescillenmiştir (Tescil No: 1217).
Coğrafi İşaret Tescil Belgesi (Ordu Büyükşehir Belediyesi)
Malzemeler
- 1 kg melocan (taze, konserve veya salamura)
- 2 orta boy kuru soğan (yeşil soğan veya pırasa tercih edilebilir)
- 3-4 yemek kaşığı sıvı yağ (tercihen tereyağı)
- 1 tatlı kaşığı tuz
Hazırlık ve Pişirme Süreci
- Taze melocan birkaç kez yıkanır.
- Kaynayan suya 5-6 damla limon suyu eklenir ve melocanlar yumuşayıncaya kadar yaklaşık 10 dakika haşlanır.
- Haşlama sonrası melocanlar soğuk suya tutulur ve acı suyunun uzaklaşması için elle sıkılır.
- Soğanlar küp şekilde doğranır ve kızgın yağda rengi pembeleşene kadar kavrulur.
- Üzerine melocanlar ve tuz eklenir, orta ateşte 3-5 dakika karıştırılarak kavrulur.
- Salamura veya konserve melocan kullanılıyorsa, fazla tuzun uzaklaşması için önceden suda bekletilir, ardından suyu sıkılıp aynı şekilde soğanla kavrulur.
- İsteğe bağlı olarak üzerine yumurta kırılarak servis edilebilir.
Tüketim ve Kültürel Bağlam
Ordu Melocan Kavurması, hem ana yemek yanında garnitür olarak hem de kendi başına ana yemek olarak tüketilir. Ordu’nun zengin mutfak kültürünün önemli parçası olan bu yemek, yöresel festivallerde ve günlük sofralarda sıklıkla yer alır. Doğal olarak yetişen melocan bitkisinin kullanımı, hem doğa ile iç içe yaşama kültürünü hem de bölgeye özgü gastronomik mirası yansıtır. Coğrafi işaret tescili, bu eşsiz lezzetin özgünlüğünü ve kalitesini koruma altına almakta, bölgeye özgü üretim yöntemlerinin yaşatılmasına katkı sağlamaktadır.
Denetleme
Ordu Melocan Kavurması’nın coğrafi işaret tesciline uygun üretimi, Ordu Büyükşehir Belediyesi koordinasyonunda oluşturulan denetim kurulu tarafından düzenli olarak kontrol edilmektedir. Bu kurul, üretimde kullanılan malzemelerin ve üretim yönteminin tescil belgesinde belirtilen kriterlere uygunluğunu denetler. Ayrıca, ürünün “Ordu Melocan Kavurması” ismini ve mahreç işareti logosunu doğru şekilde kullanıp kullanmadığı takip edilir. Denetimler yılda en az bir kez yapılmakta, ancak ihtiyaç halinde veya şikâyet üzerine ek denetimler de gerçekleştirilmektedir. Uygunsuzluk tespit edildiğinde, ilgili üreticiye gerekli uyarılar yapılarak düzeltici tedbirler alınması sağlanır.
