Orman fisto kelebeği (Zerynthia cerisy), Papilionidae familyasına ait bir gündüz kelebeğidir. Türkiye başta olmak üzere Doğu Akdeniz bölgesinde yayılış gösterir. Kanat desenleriyle dikkat çeker; sarımsı krem zemin üzerinde siyah bantlar, kırmızı ve turuncu benekler ile dalgalı kanat kenarları türün en belirgin özelliklerindendir.
Morfoloji
Orman fisto kelebeğinin kanat açıklığı 45–55 mm arasında değişir. Erkekler genellikle daha küçük ve renkleri parlakken, dişiler daha iri ve desenleri daha koyudur. Kanatlarındaki krem-sarı zemin, siyah bantlarla kontrast oluşturur; arka kanatlarda ise kırmızı ve turuncu benekler yer alır.
Yayılış ve Habitat
Z. cerisy, Doğu Akdeniz kökenli bir türdür. Türkiye, Yunanistan, Bulgaristan, Kıbrıs, Suriye, Lübnan ve İran’a kadar uzanan geniş bir coğrafyada dağılım gösterir. Orman açıklıkları, makilikler, çalılıklar ve özellikle Aristolochia türlerinin yetiştiği alanlar başlıca yaşam habitatlarıdır. Deniz seviyesinden 1500 metreye kadar olan yüksekliklerde gözlemlenebilir.
Biyoloji ve Ekoloji
Bu kelebek türü, Nisan ile Haziran ayları arasında uçuş gösterir ve yılda yalnızca bir nesil verir. Larvalar, özellikle Aristolochia clematitis ve Aristolochia rotunda gibi Aristolochia türleriyle beslenir. Kışı pupa evresinde geçirir. Bitki türleriyle olan bu yakın bağı nedeniyle habitat sağlığı açısından önemli bir gösterge türdür.
Benzer Türler
Z. cerisy, görünüm olarak Zerynthia polyxena türüne oldukça benzer. Ancak cerisy, kanatlarındaki desen kontrastı ve Türkiye’nin güney bölgelerinde daha yaygın bulunmasıyla ayırt edilir.
Korunma Durumu
IUCN verilerine göre bu tür küresel ölçekte “Asgari Endişe (LC)” kategorisindedir. Bununla birlikte, tarımsal ilaçların aşırı kullanımı, habitat kaybı, Aristolochia türlerinin azalması ve iklim değişikliği yerel popülasyonlarını tehdit edebilmektedir. Türün korunması için doğal habitatların ve besin bitkilerinin sürdürülebilir şekilde korunması önemlidir.
Bilimsel ve Kültürel Önemi
Z. cerisy, Doğu Akdeniz biyocoğrafyasında yayılış gösteren türlerden biridir. Aristolochia bitkileriyle kurduğu ekolojik ilişki, türün yaşam döngüsü ve adaptasyon mekanizmalarının anlaşılması açısından bilimsel çalışmalarda kullanılmaktadır. Ayrıca kelebek türleri üzerine yapılan sistematik, ekolojik ve biyocoğrafik araştırmalarda dikkate alınan türlerden biridir.
