Köken
Öykünmek fiili, Eski Türkçe ötgün- “kıyaslanmak, benzemek; hikâye anlatmak” fiilinden evrilmiştir. Bu fiil, Eski Türkçe ötüg “geçiş; dua, dilek” kökünden türetilmiş olup, burada +In- fiil yapım eki kullanılmıştır. Ötüg ise Eski Türkçe öt- “öte geçmek, duyurmak, anlatmak” fiilinden +Uk ekiyle türetilmiştir. Bu kök yapısı, hem anlatma eylemine hem de bir şeye benzetme arzusuna işaret eder.
Sözcüğün anlam alanı Arapça ḥakā (hakâ) fiili ile de anlam bakımından paralellik gösterir; bu Arapça fiil de hem “kıyaslandı” hem de “öykü anlattı” anlamlarını taşır. Türkiye Türkçesinde 17. yüzyıldan sonra yazılı kaynaklarda nadiren görülmüş; ancak 20. yüzyıldaki Dil Devrimi döneminde canlandırılarak yeniden sözlüklerde yerini almıştır.
Kullanım Alanları
- Dil ve Edebiyat: Yazar veya sanatçıların başka kişilerin üslubunu, tarzını veya konularını benimseyerek benzerini yapmasını anlatmak için kullanılır.
- Toplum ve Kültür: Bireylerin hayranlık duydukları kişilere veya üst statüdeki gruplara benzemeye çalışması anlamında kullanılır. Moda, konuşma biçimi ve davranışlarda görülür.
- Psikoloji: Çocukların ve bireylerin, başkalarının davranışlarını model alarak öğrenmeleri sürecinde öykünme önemli bir yer tutar.
- Eğitim: Dil edinimi ve sosyal öğrenmede, bireylerin öğretmenlere veya çevrelerindekilere öykünmesiyle bilgi ve davranışlar kazanılır.
- Medya: Dizilerdeki veya sosyal medyadaki figürlere özenme, onları taklit etme davranışları da öykünme kapsamında kullanılır.
