Köken

Özlük, Türkçede “bir kişinin kendisine ait olan, zat, mahiyet” anlamında kullanılan isimdir. Bu kelime, öz sözcüğüne Türkçenin yaygın adlaştırma eki olan +lIk ekinin getirilmesiyle türetilmiştir. Öz, kök anlamı itibarıyla “iç, nefis, benlik” gibi anlamlar taşır. Buna eklenen -lük eki, söz konusu nitelikleri soyut bir kavram haline getirir. Böylece “bir kimsenin içsel ya da temel olanına dair her şey” anlamına gelen özlük, zamanla özellikle bir bireyin kimlik, hak, statü veya sicil bilgileri gibi kişisel yönlerini kapsayan resmi ve idari bir terim haline gelmiştir.

Kullanım Alanları

• Kamu yönetimi ve personel işleri: Memurların kimlik, sicil, görev ve haklarına ilişkin bilgileri kapsayan "özlük dosyası", en yaygın bağlamlardan biridir; örnek: “Personelin özlük hakları güncellenmiştir.”
• İş hukuku: Çalışanların maaş, izin, sigorta gibi yasal haklarını ifade ederken kullanılır; örnek: “İşveren, işçinin özlük haklarını zamanında ödemekle yükümlüdür.”
• Psikoloji ve kişilik kuramları: Kişinin içsel benliği veya kimliğine dair betimlemelerde kullanılabilir; örnek: “Bireyin özlük yapısı, çevresel etkilerle şekillenir.”
• Arşiv ve belge yönetimi: Kurumsal bağlamda bireylerin kişisel evraklarını içeren dosyalara “özlük dosyası” adı verilir.
• Eğitim: Öğretmen ve akademik personelin kuruma dair kayıtları; örnek: “Atama için özlük bilgilerinin güncellenmesi gerekir.”