Yapay zeka her geçen gün hayatımızda kalıcı bir yer edinmeye doğru emin adımlarla ilerliyor. Her yeni günde, onun dokunduğu önemli anları paylaşıyor ve “Onu daha fazla nasıl hayatımıza entegre edebiliriz?” diye düşünüyoruz.
Genellikle yapay zekanın olumlu yönlerinden söz ediyoruz. Bugün herkes “Yapay zekayı en iyi nasıl kullanabilirim?” sorusuna yanıt ararken, büyük devletler de “En iyi AI benim” diyebilmek için gece gündüz çalışıyor. Bir yanda Amerikalıların OpenAI’i, diğer yanda Çinlilerin DeepSeek’i var. Çok önce başlayan bu yarışın etik değerlere ne kadar önem verdiği ise hala tartışmaya açık.
Bu yazıda, yapay zekanın kazandırdıklarının yanı sıra kaybettirdiklerini ve potansiyel olumsuzluklarını değerlendirelim.
Öncelikle, her şey gibi yapay zeka da “beslenmek” için ciddi bir enerjiye ihtiyaç duyuyor. Bilgilerini depolamak amacıyla devasa veri merkezleri kullanılıyor. Bu merkezler çalışma şartları nedeniyle büyük miktarda ısı üretiyor ve soğutma için ciddi oranda su tüketiyor. Bugün rakamlar çok çarpıcı olmasa da gelecekte bu durumun daha da dikkat çekeceği konuşuluyor. Bu yönüyle konu, iklim aktivistlerinin de ilgisini çekmiş durumda.
Peki, AI şirketleri bu durumu ne kadar umursuyor? Görünen o ki çoğu şirket rakibini nasıl geçeceğine, hangi sürümle tüm dikkatleri üzerine çekeceğine odaklanmış. Böyle bir ortamda etik değerlere bağlı kalındığına ne kadar güvenebiliriz? Bizden alınan düşünceler, veriler ve sesler ne kadar güvende? Bugün belki birbirimize güveniyoruz, fakat yarın için aynı şeyi söylemek zor.
İşin başka ve belki de en kritik boyutu ise manipülasyon.
Etrafımızda sıkça duyduğumuz bir söz vardır: “Bana arkadaşlarını söyle, sana kim olduğunu söyleyeyim.” Günümüzde arkadaşlık ilişkileri, doğrudan olmasa da dolaylı biçimde hayatımızdaki seçimleri etkiliyor. Bir ortama girerken verdiğimiz selamdan, zaman geçireceğimiz çevreye kadar pek çok noktada bu ilişki belirleyici bir rol oynuyor. Artık yapay zeka da günlük yaşamımızın belirli bir kısmında bu tür bir “arkadaşlık” ilişkisine dönüşmüş durumda.
Yapay zeka, kendisine empoze edilen fikir ve eylemleri yanıtlarına yansıtarak insanları tek tip bir formata yönlendirme riski taşıyor. Kötü niyetli şirketler, devletler veya milyar dolarlık markalar ürünlerini ya da fikirlerini teşvik etmek için bu yazılımı kullanabilir. Bu noktada çok dikkatli olmalıyız; çünkü manipülasyon doğrudan değil, bilinçaltı düzeyinde ve dolaylı yoldan gerçekleşebilir. Böylece AI yatırımcılarının istediği tek tip insan formatına dönüşme riski doğar.
Şu an belki bu yapılmıyor, fakat bu gelecekte de yapılmayacağı anlamına gelmez. Her konuda olduğu gibi, kendi özgün ve milli araçlarımızı geliştirmek zorundayız. Aksi halde yapay zeka yatırımcısının istediği insan tipine doğru sürükleniriz.