Pileki Mağarası,Türkiye'nin Karadeniz Bölgesi’nde, Rize ilinin İyidere ilçesine bağlı Çiftlik Köyü sınırları içerisinde yer alan, yapay nitelikli bir mağaradır. Karadeniz’e özgü geleneksel bir mutfak gereci olan “pileki”nin hammaddesi olan özel taşın çıkarılmasıyla oluşmuştur. Pişirme sırasında ısıyı uzun süre muhafaza etmesiyle bilinen bu taş, özellikle mısır ekmeği ve hamsikoli (hamsili ekmek) yapımında kullanılmaktaydı. Mağara, yöredeki taş ocakçılığı faaliyetlerinin izlerini taşıyan nadir örneklerden biridir.

^{Pileki Mağarası ( Rize İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü)}

Tarihçe

Mağaranın oluşumu, bölge halkının pileki taşı çıkarmasıyla başlamıştır. Söz konusu taş ocağı işlevi, M.Ö. 2300’lü yıllardan başlayarak yaklaşık otuz yıl öncesine kadar kesintisiz biçimde devam etmiştir. Teknolojik gelişmeler ve pişirme alışkanlıklarının değişmesiyle birlikte taş ocağı olarak kullanımı sona ermiştir. Bu süreçte, hem yerel kullanıma yönelik hem de çevre bölgelere pazarlama amacıyla pileki taşının üretimi sürdürülmüştür.

^{Pileki Mağarası ( Rize İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü)}

Mimari Özellikler

Tamamı insan eliyle oyularak meydana gelen mağaranın iç yapısı, girişte iki büyük mekân ve bunların ardında uzanan çok sayıda tünelden oluşur. Mağara içinde çeşitli kuyular ile küçük göller yer almaktadır. Bu yapısıyla mağara, hem işlevsel taş çıkarma alanı hem de kompleks bir yer altı yapısı görünümü sunmaktadır.

^{Pileki Mağarası ( Rize İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü)}

Restorasyon Çalışmaları

Pileki Mağarası’nın içindeki toprak ve molozlar temizlenerek yapının turizme açılması sağlanmıştır. Aydınlatma sistemlerinin kurulması ve erişim imkânlarının iyileştirilmesiyle birlikte mağaranın günümüzde 1500 metre uzunluğundaki bölümü ziyaret edilebilir durumdadır. Gelecekteki projeler kapsamında mağara içerisinde, pileki taşı üretiminde kullanılan araçlar ve ekmek yapımında kullanılan eşyaların sergileneceği bir müze ve yöresel yemeklerin sunulacağı bir restoranın kurulması planlanmaktadır. Bu kapsamda, mağaranın kültürel ve gastronomik bir merkez olarak değerlendirilmesi hedeflenmektedir.