Ankara ilinin Polatlı ilçesinde yetiştirilen, uzun gün kuru soğanı kategorisinde yer alan ve tescillenmiş bir tarım ürünüdür. Ürün, genellikle halk arasında kuru soğan olarak bilinir. Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından mahreç işareti olarak 16.04.2021 tarihinde tescil edilmiştir. Polatlı ilçesi, bu tarımsal potansiyeli sayesinde ülkenin önemli bir soğan üretim merkezi olarak tanınır. Üretim, çoğunlukla kışlık soğan ekimine dayanmakla birlikte, yazlık soğan ekimi de yapılmaktadır.

Ürün Özellikleri

Polatlı soğanı, Allium cepa L. türüne ait Bonus, Şampiyon, Medusa, Vuaelta ve Karbeyazı gibi çeşitler kullanılarak üretilir. Ürünün ayırt edici nitelikleri arasında uygun koşullarda 8 aya kadar çıkabilen uzun depolama süresi ve karakteristik keskin soğan aroması bulunur. Bu özellikler, Polatlı ilçesinin ideal güneşlenme süresi, sıcak iklimi ve düşük nispi nem şartları ile uygulanan özel üretim metodundan kaynaklanır.

Ürünün bazı karakteristik özellikleri şunlardır:

• Genel itibarıyla basık ve yuvarlak bir şekle sahiptir.
• Soğan başı çapı 50-110 mm aralığında değişir.
• Ağırlıkları 70-450 gram arasında çeşitlilik gösterir.
• Kabuk rengi açık sarıdan bakır kahverengi tonlarına kadar uzanır.
• İç kısmı beyaz renkte ve tadı acıdır.
• Olgunlaşma süresi iklim ve yetiştiricilik şartlarına bağlı olarak yaklaşık 140 ila 160 gün sürer.
• Sıcak iklim, bitki zararlıları ve hastalıklara karşı toleranslı bir yapı sergiler.
• Bitki kök sistemi kuvvetlidir ve belirgin keskin bir kokuya sahiptir.

Üretim Metodu

Polatlı soğanı yetiştiriciliği, tohumun doğrudan tarlaya ekilmesi yöntemiyle gerçekleştirilir.

• Ekim ve Tarla Tesisi: Tohumlar, mibzer yardımıyla 25-30 cm aralıklarla açılan çizgilere ekilir. Ekim derinliği 0,5-1 cm, sıra üzeri mesafe 5-7 cm ve sıra arası mesafe 25-30 cm aralığında önerilir. Tahmini çimlenme süresi 7-10 gündür. Ekim, hava koşulları dikkate alınarak genellikle şubat ayından nisan ayının ortasına kadar yapılır. Toprak sonbaharda 1-2 defa sürülerek, kültivatör ve tırmık kullanılarak ekime hazırlanır. Arazinin gevşek ve süngerimsi bir hale getirilmesi önemlidir.
• Ekim Nöbeti: Verim ve ürün kalitesini korumak amacıyla, en az 3 yıl aynı tarlaya soğan ekilmemesi, ekim nöbeti tekniğinin uygulanması tavsiye edilir.
• Toprak ve İklim İhtiyacı: Gevşek yapılı, yeterli su tutabilen, humuslu ve kolay işlenebilen verimli topraklar idealdir. Toprak pH’ının 6,0-6,5 aralığında olması istenir. Gelişme devresinde serin hava (ortalama 13˚C), baş bağlama döneminde sıcaklığın fazla (ortalama 21˚C) ve olgunlaşma için 24-27˚C civarında sıcaklık gereklidir.
• Gübreleme ve Sulama: Gübre ihtiyacı toprak analizleriyle belirlenir. Gübreleme, şubat ve mart aylarında taban gübresi ve mayıs ayında azotlu gübre verilmesi şeklinde yapılır. Yağış rejimine bağlı olarak hasada kadar ortalama 8-9 kez yağmurlama sulaması yapılır. Baş oluşumu tamamlanıp yaprak yatması başladığında sulamaya son verilir.
• Zirai Mücadele: Yabancı ot kontrolü ve toprağın yumuşatılması için gelişim döneminde 2-3 defa çapa yapılır. Bitki hastalık ve zararlılarına karşı mevzuata uygun zirai mücadele yöntemleri uygulanır.
• Hasat ve Depolama: Hasat, ağustos başından ekim sonuna kadar hasat olgunluğuna varan soğanların sökümüyle gerçekleştirilir. Sökülen soğanlar, dış kabuklarının kolay soyulabilecek duruma gelmesi için kurutulur. Kurutma sonrası sapları kesilerek temizlenir. Soğanlar boyutlarına göre küçük, orta ve büyük olarak tasnif edilip ayrı ayrı çuvallanır. Depolama; kuru, serin ve temizlenmiş adi depolarda veya soğuk hava depolarında, %65-70 nispi nem koşullarında yapılır.

Ürünün yetiştirilmesi ve tüm üretim aşamalarının, Ankara ili Polatlı ilçesi coğrafi sınırı içinde gerçekleşmesi zorunludur.

Coğrafi Sınır

Polatlı soğanının tescilli coğrafi sınırı, Ankara ili Polatlı ilçesi ile tanımlanmıştır. Ürünün üne kavuşması, yetiştiricilik potansiyeli ve üretim süreçleri bu coğrafi sınır ile ilişkilidir.

Denetim

Polatlı soğanının denetimi, Polatlı Ticaret Odası koordinatörlüğünde, Polatlı Ticaret Odası ve Polatlı İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü'nün katılımıyla en az üç kişiden oluşan bir denetim mercii tarafından gerçekleştirilir.

Denetimler, yılda en az bir kez yapılır ve gerektiğinde şikâyet üzerine ek denetimler de yapılabilir. Denetim merciinin sorumlulukları şunlardır:

• Coğrafi işaretin kullanım biçiminin uygunluğunu kontrol etmek,
• Ürünün hasat, depolama ve muhafaza koşullarının standartlara uygunluğunu denetlemek,
• "Üretim Metodu" bölümünde belirtilen aşamalara uygun üretim yapılıp yapılmadığını kontrol etmek.

Denetim sonuçları, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu uyarınca raporlanır ve her yıl düzenli olarak Türk Patent ve Marka Kurumu'na sunulur.