Rauf Raif Denktaş (d. 27 Ocak 1924, Baf – ö. 13 Ocak 2012, Lefkoşa), Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin kurucu Cumhurbaşkanı ve Kıbrıs Türk toplumunun önemli siyasi liderlerinden biridir. Kıbrıs Türklerinin varoluş mücadelesinde önemli bir rol oynamış, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin siyasal yapısının oluşturulmasına öncülük etmiştir. Siyasi kariyeri boyunca, Kıbrıs Türk halkının haklarını savunmuş ve adada çözüm için birçok kez müzakerelere katılmıştır.

Gençlik ve Eğitim

Rauf Denktaş, 27 Ocak 1924 tarihinde, o dönemde Britanya İmparatorluğu’nun idaresindeki Kıbrıs adasının Baf şehrinde doğdu. Babası Raif Mehmet Bey, İngiliz yönetiminde memur olarak görev yapıyordu. Annesi Emine Hanım ise ev hanımıydı. Denktaş, ilk eğitimini Baf'ta aldıktan sonra, ortaöğrenimini Lefkoşa'da tamamladı. Lise yıllarında Kıbrıs Türk toplumunun yaşadığı siyasi ve toplumsal sorunlar ile tanıştı. Gençlik yıllarında, adadaki İngiliz sömürge yönetimi ve Kıbrıs Rumlarının Enosis hareketine karşı duyduğu tepkiler, siyasi kariyerinin temel taşlarını oluşturdu.

Eğitimini İngiltere'de sürdürerek Londra'daki Lincoln's Inn’de hukuk okudu ve 1947 yılında barrister (avukat) unvanı alarak Kıbrıs’a döndü. Hukuk eğitimi, Denktaş’a analitik düşünme ve müzakere becerileri kazandırdı, bu da ilerleyen yıllarda Kıbrıs sorununda önemli bir avantaj sağladı.

Hukuk Kariyeri ve Siyasi Mücadele

Kıbrıs’a döndükten sonra serbest avukatlık yapmaya başlayan Denktaş, aynı zamanda Kıbrıs Türk toplumunun haklarını savunmak adına çeşitli sivil toplum faaliyetlerine katıldı. 1950'lerin ortasında, Kıbrıslı Rumların Enosis yönündeki çabalarının arttığı dönemde, Kıbrıs Türk toplumunun güvenliği ve hakları konusunda daha etkin bir şekilde hareket etmeye başladı. Bu süreçte, Türk Mukavemet Teşkilatı (TMT) kurularak, Kıbrıs Türklerinin güvenliği sağlanmaya çalışıldı. Denktaş, bu teşkilatın önemli figürlerinden biri haline geldi.

1960 yılında, Kıbrıs Cumhuriyeti kuruldu. Bu yeni devletin anayasal yapısında, Kıbrıs Türk halkına Cumhurbaşkanı Yardımcılığı gibi belirli oranda temsil hakkı verilmişti. Denktaş, Kıbrıs Türk Cemaati Lideri olarak görev yaptı ve toplumsal hakların korunması için çeşitli çalışmalar yürüttü. Ancak, 1963 yılında Kıbrıslı Rumların anayasal düzeni ihlal etmeleri, iki toplum arasında ciddi gerginliklere yol açtı.

Kıbrıs Türk Toplumunun Savunulması ve 1974 Sonrası

1960’larda başlayan çatışmaların ardından, Kıbrıslı Rumlar tarafından başlatılan "Kanlı Noel" olayları ve sonrasındaki gelişmeler, Denktaş’ı Kıbrıs Türk toplumunun haklarını savunmaya ve kendi özerk yönetimini kurmaya yönlendirdi. 1974 yılında Türkiye tarafından gerçekleştirilen Barış Harekâtı sonrasında, Kıbrıs’ın kuzeyinde Kıbrıs Türkleri için güvenli bir alan oluştu. Bu dönemde Denktaş, Kıbrıs Türklerinin siyasi geleceğini şekillendiren önemli bir figür oldu.

1975 yılında Kıbrıs Türk Federe Devleti ilan edildi ve Denktaş, bu yeni yapının liderliğini üstlendi. Ardından 15 Kasım 1983 tarihinde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) ilan edildi. Denktaş, KKTC’nin ilk Cumhurbaşkanı olarak seçildi. Cumhurbaşkanlığı görevi, Denktaş’ın Kıbrıs Türk halkının haklarını savunma mücadelesini sürdürdüğü ve devletin uluslararası tanınması için diplomatik girişimlerde bulunduğu bir dönem oldu.

Cumhurbaşkanlığı ve Uluslararası Diplomasi

Denktaş, KKTC Cumhurbaşkanı olarak, Kıbrıs sorununun çözümüne dair Birleşmiş Milletler gözetiminde yürütülen müzakerelere katıldı. 2004 yılında Annan Planı gündeme geldiğinde, Denktaş, Kıbrıs Türk halkının çıkarlarını yeterince korumayan bir plan olarak değerlendirdi. Aynı yıl yapılan referandumda, Kıbrıs Türk halkı planı kabul ederken, Kıbrıslı Rumlar reddetti.

Cumhurbaşkanlığı görevini 2005 yılında devrettikten sonra, Denktaş, siyasi kariyerine son vermedi ve sağlığı elverdiği sürece, Kıbrıs Türk halkının haklarını savunmaya devam etti. Ayrıca, Kıbrıs sorununun çözümü konusunda çeşitli yazılar kaleme aldı ve kamuoyuyla görüşlerini paylaştı.

Anma ve Ödüller

Rauf Raif Denktaş, Kıbrıs Türk halkının bağımsızlık mücadelesindeki katkıları nedeniyle birçok ödül almıştır. Türkiye Cumhuriyeti, ona Üstün Hizmet Şeref Madalyası vermiştir. Ayrıca Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi tarafından Fahri Doktora unvanı verilmiştir. Uluslararası platformlarda, Birleşmiş Milletler ve Avrupa Konseyi gibi kurumlar, Denktaş’ın Kıbrıs Türklerinin haklarını savunma çabalarını takdir etmiştir. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde, halkı tarafından büyük bir saygıyla anılmaktadır.

Vefatı ve Eserleri

Rauf Raif Denktaş, 13 Ocak 2012 tarihinde Lefkoşa’da, uzun süredir mücadele ettiği sağlık sorunları nedeniyle vefat etmiştir. Denktaş, kanser tedavisi görmekteydi ve bu hastalık nedeniyle yaşamını yitirmiştir. Vefatının ardından Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Türkiye’de büyük bir cenaze töreni düzenlenmiş, Denktaş’ın cenazesi devlet töreniyle defnedilmiştir.

Eserleri:

1. "Kıbrıs’ta Bir Liderin Günlüğü" – Denktaş’ın, Kıbrıs Türk halkının mücadelesi ve siyasi hayatına dair önemli bir kaynak olarak kaleme aldığı eserdir. Günlüklerinde, adadaki siyasi gelişmeleri ve liderlik anlayışını ayrıntılı şekilde aktarmıştır.
2. "Hatıralar" – Kıbrıs Türk toplumunun tarihini, Denktaş’ın şahsi deneyimlerini ve adadaki çatışmalara dair gözlemlerini içeren anı kitabıdır. Bu eser, Denktaş’ın hayatına ve siyasi kariyerine dair derinlemesine bir bakış sunmaktadır.
3. "Kıbrıs’a Adalet, Kıbrıs’a Barış" – Denktaş’ın Kıbrıs sorununun çözümüne yönelik düşüncelerini ve müzakerelere dair görüşlerini paylaştığı bir eserdir. Bu kitap, Kıbrıs Türklerinin haklarının korunması için önerdiği çözüm yollarını ele almaktadır.
4. "Büyük Oyun" – Bu eser, Kıbrıs Türklerinin tarihsel mücadelesi, adadaki uluslararası ilişkiler ve Türkiye ile olan bağlantılar üzerine Denktaş’ın analizlerini içermektedir. Kitap, Kıbrıs sorununun geniş bir perspektiften ele alındığı önemli bir kaynaktır.