Refah Sınır Kapısı, Gazze Şeridi ile Mısır arasındaki tek kara geçiş noktasıdır. Gazze’nin güney ucunda, Refah kentinde yer alır ve Mısır’ın Sina Yarımadası’na açılır. İsrail topraklarına doğrudan bağlantısı bulunmayan bu kapı, Gazze’nin İsrail dışında dış dünyayla bağlantı kurabildiği tek sınır kapısıdır.

^{Refah Sınır Kapısı (AA)}

Tarihçe

Refah Sınır Kapısı, Gazze Şeridi ile Mısır arasında yer alan ve bölgedeki önemli geçiş noktalarından biri olan bir kara sınır kapısıdır. 1993 Oslo Anlaşmaları sonrasında sınır kapısı İsrail’in kontrolünde kalmıştır. 2005 yılında İsrail’in Gazze Şeridi’nden tek taraflı olarak çekilmesinin ardından, kapının idaresi Filistin Yönetimi ve Mısır arasında yapılan düzenlemelerle yeniden yapılandırılmıştır. Bu süreçte Avrupa Birliği, sınırda bir gözlem misyonu olan EUBAM Rafah aracılığıyla faaliyet göstermeye başlamıştır.

2006 yılında Filistin'de yapılan seçimleri Hamas’ın kazanması, bölgede siyasi yapıyı etkilemiş ve bu durum 2007 yılında Hamas’ın Gazze Şeridi’nde fiili yönetimi ele geçirmesiyle sonuçlanmıştır. Bu gelişmenin ardından Avrupa Birliği gözlem misyonu faaliyetlerini durdurmuş, Refah Sınır Kapısı'nın yönetimiyle ilgili uygulamalarda değişiklikler yaşanmıştır. Sınır kapısının açık ya da kapalı olması, bu tarihten sonra büyük ölçüde Mısır'ın siyasi ve güvenlik değerlendirmelerine bağlı hale gelmiştir.

2011 sonrasında Mısır’da yaşanan iç siyasi gelişmeler de kapının işleyişini etkilemiştir. Farklı dönemlerde insani gerekçelerle sınır kısıtlı olarak açılmış; ancak güvenlik kaygıları nedeniyle uzun süreler kapalı tutulduğu da olmuştur. 2020’li yıllarda Gazze Şeridi’nde yaşanan insani krizlerin derinleşmesiyle birlikte Refah Sınır Kapısı, yardımların ulaştırılması ve tahliyelerin gerçekleştirilmesi açısından uluslararası kamuoyunun gündemine daha sık gelmiştir.

Stratejik ve İnsani Önemi

Refah Sınır Kapısı, Gazze Şeridi’nin dış dünya ile bağlantı kurabildiği sınırlı geçiş noktalarından biri olması nedeniyle hem stratejik hem de insani açıdan büyük önem taşımaktadır. İsrail’e doğrudan sınırı olmayan bu kapı, Gazze’nin Mısır ile olan tek kara bağlantısıdır. Diğer tüm sınır geçişlerinin İsrail kontrolünde olması sebebiyle, Refah Sınır Kapısı, İsrail dışında Gazze'den çıkış yapılabilen tek alternatif konumundadır.

Nüfus Hareketliliği

Gazze’de yaşayan yaklaşık 2 milyon kişinin yurtdışına çıkabilmesi büyük ölçüde bu kapının açık olmasına bağlıdır. Özellikle öğrenciler, iş insanları, yurtdışında ikamet eden aile üyelerini ziyaret etmek isteyen bireyler ve yurt dışına tıbbi tedavi için gitmesi gereken hastalar bu kapıdan geçiş yapmak zorundadır. Ancak kapının düzenli olarak açık olmaması, bu tür seyahatlerin istikrarlı biçimde gerçekleşmesini engellemektedir.

Tıbbi Sevkler ve Sağlık Hizmetlerine Erişim

Gazze’deki sağlık altyapısının kısıtlı olması, bazı hastalıkların yerel düzeyde tedavi edilememesine yol açmaktadır. Bu nedenle Refah Sınır Kapısı, kanser hastaları, ağır yaralılar, organ nakli bekleyenler ve kronik rahatsızlıkları olan bireylerin Mısır veya diğer ülkelerde tedavi görebilmeleri açısından kritik öneme sahiptir. Kapının kapalı olduğu dönemlerde tedaviye erişim ciddi ölçüde kısıtlanmaktadır.

İnsani Yardım ve Malzeme Girişi

Gazze Şeridi’ne uygulanan kara, hava ve deniz kısıtlamaları nedeniyle insani yardım malzemeleri, ilaçlar, tıbbi cihazlar ve bazı temel ihtiyaç ürünleri sınırlı yollarla ulaştırılabilmektedir. Refah Sınır Kapısı, özellikle Mısır tarafından gönderilen insani yardım konvoylarının bölgeye ulaşmasında önemli bir rol üstlenmektedir. Kapının kapalı olduğu dönemlerde bu yardımların akışı kesintiye uğrayabilmektedir.

Acil Durum ve Savaş Zamanları

Silahlı çatışmaların yaşandığı dönemlerde, Refah Sınır Kapısı çoğu zaman bölgeden yaralıların ve yabancı uyruklu kişilerin tahliye edilmesinde kullanılır. Ayrıca, savaş koşullarında oluşan insani krizlere müdahale edebilmek için yardım kuruluşları bu kapıdan geçerek Gazze’ye ulaşmaya çalışır. Bu nedenle kapının açık kalması, yalnızca bölge halkı için değil, uluslararası yardım operasyonlarının sürdürülebilirliği açısından da önemlidir.

Açık-Kapalı Durumu

Refah Sınır Kapısı’nın açık ya da kapalı olması, büyük ölçüde siyasi gelişmelere ve güvenlik koşullarına bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Kapı, düzenli bir takvime göre açık tutulmaktan ziyade, dönemsel değerlendirmelere göre işleyiş göstermektedir. Bu durum, Gazze Şeridi’ndeki sivillerin günlük yaşamlarını ve insani yardım erişimini doğrudan etkilemektedir.

Mısır’ın Güvenlik Politikaları

Mısır, Refah Sınır Kapısı'nın yönetiminde doğrudan söz sahibi olan aktörlerden biridir. Özellikle Mısır’ın Sina Yarımadası’nda yürüttüğü güvenlik operasyonları ve terörle mücadele stratejileri, sınır kapısının statüsünü etkileyen başlıca unsurlar arasındadır. Sina’da artan militan faaliyetleri ya da yaşanan saldırılar sonucunda, Mısır makamları sınır kapısını geçici ya da uzun süreli olarak kapatma yoluna gidebilmektedir.

Siyasi Gelişmeler

Refah Kapısı’nın işleyişi, Gazze’deki siyasi otorite olan Hamas ile Mısır arasındaki ilişkilerden doğrudan etkilenmektedir. İkili ilişkilerde yaşanan gerilimler veya diplomatik açılımlar, kapının açık kalma süresini belirleyen önemli faktörlerdendir.

Uluslararası Baskılar ve İnsani Gerekçeler

Küresel ölçekte yaşanan tepkiler, uluslararası kuruluşların çağrıları ve insani krizlerin derinleştiği durumlar, Refah Kapısı'nın geçici olarak açılmasını beraberinde getirebilmektedir. Özellikle Birleşmiş Milletler, Kızılhaç ve Dünya Sağlık Örgütü gibi kuruluşların girişimleri, kapının insani tahliyeler veya yardım sevkiyatları için belirli günlerde açılmasını sağlamaktadır. Ancak bu tür açılışlar çoğu zaman kısa süreli ve istisnai olmaktadır.

Uygulamadaki Belirsizlik

Kapının işleyişine ilişkin net ve sürekli bir takvimin olmaması, geçiş yapmak isteyen kişiler açısından belirsizlik yaratmaktadır. Mısır makamlarının açıklamaları genellikle kısa vadeli olup, başvurular için kısa süreli bildirimlerle duyurulmaktadır. Bu da özellikle sağlık, eğitim ve aile birleşimi gibi nedenlerle seyahat etmek isteyen sivillerin planlama yapmasını zorlaştırmaktadır.

Yakın Dönem Gelişmeleri

2023 ve sonrasında yaşanan İsrail-Gazze çatışmaları sırasında Refah Sınır Kapısı, insani yardım konvoylarının geçişi, yaralıların tahliyesi ve yabancı uyrukluların bölgeden çıkışı açısından yeniden gündeme gelmiştir. İsrail’in bu kapı üzerindeki kontrolü artırma talepleri, Mısır ile olan ilişkileri ve sınırın statüsünü tartışmalı hale getirmiştir.

^{İnsani Yardım Tırları Refah Kapısından Geçerken (TRT Haber)}