Saka kuşu (Carduelis carduelis), Avrupa, Kuzey Afrika ve Batı-Asya’ya geniş biçimde yayılmış, ispinozgiller familyasından renkli bir ötücü kuştur. Kırmızı yüz maskesi, siyah-beyaz başı ve sarı kanat çizgisiyle tanınır. Otsu bitkilerin tohumlarıyla beslenir, genellikle küçük sürüler hâlinde yaşar. Parklar, bahçeler, tarım alanları ve açık ağaçlık bölgelerde görülür.

^{Saka Kuşu (pixabay)}

Morfolojik Özellikler

Saka kuşu, ince yapılı, zarif bir ispinozdur ve ortalama 12–13 cm boyundadır. Başında belirgin kırmızı yüz maskesi, siyah-beyaz desenli baş tüyleri ve parlak sarı kanat bandı bulunur. Sırtı açık kahverengi, karnı beyazımsı, kuyruk tüyleri ise siyah renklidir. Erkek ve dişi birbirine benzer, ancak erkeklerin kırmızı maskesi genellikle biraz daha geniştir. Genç bireyler gri-kahverengi ve baş kısmı desensizdir, yalnızca sarı kanat bandı türü tanımlamaya yardımcı olur.

Dağılım ve Yaşam Alanı

Saka kuşu (Carduelis carduelis), Avrupa’nın büyük bölümü ile Batı ve Orta Asya’dan Kuzey Afrika’ya kadar geniş bir alana yayılmıştır. Britanya Adaları’ndan İran’a, Akdeniz kıyılarından Urallara kadar görülür; ayrıca Kuzey Amerika, Güney Amerika, Avustralya ve Yeni Zelanda’da yerleşik veya doğaya kaçmış popülasyonlar da vardır. Otsu bitkilerin bol olduğu açık ağaçlık alanlar, tarım arazileri, bahçeler, parklar, orman açıklıkları ve çalılıklar başlıca yaşam alanlarını oluşturur. Orman içlerinde veya tamamen ağaçsız bölgelerde nadiren görülür.

Üreme ve Beslenme

Saka kuşu nisan ile ağustos ayları arasında ürer. Yuvasını ağaç ya da çalıların dalları arasına, genellikle 2–10 metre yükseklikte ve yaprakların arasına gizlenmiş biçimde kurar. Yuva ince otlar, yosun, bitki lifleri, tüy ve hayvan kılı gibi malzemelerle yapılır. Dişi her kuluçkada dört ila altı yumurta bırakır, kuluçka süresi yaklaşık iki haftadır. Yumurtadan çıkan yavrular her iki ebeveyn tarafından beslenir ve yaklaşık iki haftada yuvadan uçar.

^{Saka Kuşu (pixabay)}

Ağırlıklı olarak otsu bitkilerin tohumlarıyla beslenir; özellikle deve dikeni, karahindiba ve dikenli bitkilerin olgunlaşmış ya da olgunlaşmamış tohumlarını tercih eder. Bunun yanında tomurcuk, çiçek ve meyve parçaları da tüketir. Üreme döneminde yavrularını beslemek için küçük böcek ve diğer eklem bacaklıları da avlar. Tohumları çoğunlukla bitki başlarından doğrudan alır, zaman zaman da yere düşenlerle beslenir.

Sesi

Saka kuşunun sesi berrak, melodik ve ayırt edici bir ötüşe sahiptir. Uçarken sıkça duyulan “tik-li-lit” şeklinde, hızlı ve canlı bir çağrısı vardır. Ötüşü cıvıltılı, akıcı ve çeşitli tonlardan oluşur; sıklıkla tekrarlanan kısa notalarla süslüdür. Hem ötüş hem çağrı sesi, türün bulunduğu ortamlarda kolaylıkla tanınmasını sağlar.

^{Saka Kuşu Şarkı Sesi (xeno-cento)}

Koruma Durumu

Saka kuşu (Carduelis carduelis), geniş yayılış alanı ve çok sayıda bireye sahip olması nedeniyle küresel ölçekte “Asgari Endişe (Least Concern)” kategorisinde değerlendirilir. Ancak Kuzey Afrika’da, özellikle 1990’lardan itibaren artan yasa dışı yakalama ve kafes kuşu ticareti nedeniyle yerel popülasyonlarda ciddi azalmalar görülmüştür. Avrupa’da ise bazı bölgelerde koruma önlemleri ve ticaretin azalması sonucunda nüfus artışı kaydedilmiştir. Tür, Bern Sözleşmesi Ek II listesinde yer alır ve birçok ülkede yasal koruma altındadır.