Salihli kirazı, bilimsel adıyla Prunus avium L., Türkiye'nin Manisa iline bağlı Salihli ilçesinde yetiştirilen, geç çiçeklenen ve geç olgunlaşan bir kiraz çeşididir. 3 Eylül 2008 tarihinde Türk Patent Enstitüsü tarafından “menşe adı” türünde coğrafi işaret olarak tescillenmiştir. Bu tescil, 11 Ağustos 2006 tarihli başvuruya dayanmakta ve 555 sayılı Coğrafi İşaretlerin Korunması Hakkındaki Kanun Hükmünde Kararname kapsamında yürürlüğe girmiştir.
Botanik ve Köken
Salihli kirazı, bitkiler aleminde Spermatophyta (tohumlu bitkiler) bölümüne, Angiospermae (kapalı tohumlular) alt bölümüne, Rosales takımına, Rosaceae familyasına ve Prunus cinsine aittir. Literatürde Allahdeyen, 0900 Ziraat ve Akşehir Napolyonu gibi adlarla da anılan bu çeşit, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nün çalışmaları sonucunda Salihli’nin Allahdeyen köyünde tespit edilmiş ve Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı tarafından “0900-ziraat” klon adıyla tescillenmiştir. 1945 yılından beri bu köyde yetiştirildiği kayıt altına alınmıştır. Türkiye’nin farklı bölgelerinde farklı adlarla bilinse de, İzmir ve Manisa illerinde “Salihli Kirazı” adıyla tanınır.
Ayırt Edici Özellikler
Salihli kirazının en belirgin özellikleri şunlardır:
- Geç çiçeklenme ve geç olgunlaşma dönemi
- Kendine verimli olmama özelliği
- Uzun ve ince meyve sapı
- Yuvarlağımsı kalp şeklinde meyve formu
- Parlak koyu kırmızı meyve kabuğu
- Sert, tatlı ve sulu meyve eti
- Çatlamaya ve taşımaya dayanıklılık
Bu özellikler, Salihli Kirazı’nı diğer bölgesel çeşitlerden ayırır.
Üretim Alanı ve Yöntemi
Salihli kirazı, başta Salihli ilçe merkezi olmak üzere ona bağlı yerleşim birimlerinde yetiştirilir. 2001 yılı verilerine göre Salihli’de 15.400 kiraz ağacından 385 ton üretim yapılmıştır. Kirazın kalıtsal yapısı heterozigot olduğundan tohumla çoğaltıldığında çeşit özelliklerini kaybeder. Bu nedenle vegetatif yöntemlerle, özellikle aşı ile çoğaltılması gerekir. Aşılamada P. avium L. (Kuşkirazı), P. muhalep L. (Mahalep) gibi tohum anaçları ve F12-1, SL64, Colt, Maxima-14, Gisela 5 ve 6 gibi klon anaçlar kullanılır.
İklim ve Yetişme Koşulları
Salihli kirazı, ılıman iklim kuşağında yetişen bir meyve türüdür. Yazları serin ve nemli geçen bölgelerde kaliteli meyve verir. Kış aylarında -20°C’ye kadar dayanıklıdır. Salihli bölgesindeki dağlar ve etekleri, bu kirazın yetişmesi için uygun iklim koşullarını sunar. Geç çiçeklenme özelliği sayesinde ilkbahar geç donlarından etkilenmez; ancak çiçeklenme dönemindeki aşırı sıcaklar ve sert rüzgarlar tozlanma ve döllenmeyi olumsuz etkileyebilir.
Denetim ve Kullanım
Salihli kirazının üretim ve pazarlama süreçleri, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Salihli Belediyesi, Salihli Ziraat Odası, Salihli Esnaf Odası ve Manisa Ziraat Mühendisliği temsilcilerinden oluşan beş kişilik bir komisyon tarafından her altı ayda bir denetlenir. Denetim ücretsiz olarak yürütülür.
Coğrafi işaret ibaresi, ürün ambalajlarında “Salihli Kirazı” şeklinde yer alır. Ürün; sebze-meyve hallerinde kasalar içinde, manav ve marketlerde ise selefon ambalaj veya şeffaf plastik kaplar içinde satışa sunulur. Ambalajlar 0.5 kg ile 10 kg arasında değişebilir ve etiketlerde ürün adı, üretim ve son kullanma tarihi, seri numarası, içerik, saklama koşulları, menşe işareti ve üretici bilgileri yer alır.
