Sandıklı, Türkiye’nin Ege Bölgesi’nde yer alan Afyonkarahisar iline bağlı bir ilçedir. İl merkezinin güneyinde, İç Batı Anadolu Bölümü sınırları içerisinde bulunan ilçe, Antalya–Afyonkarahisar karayolu üzerinde stratejik bir konuma sahiptir. Yüzölçümü 1.036 km² olan Sandıklı, doğuda Şuhut, güneyde Kızılören ve Dinar, batıda Denizli’nin Çivril, Uşak’ın Sivaslı ilçeleri, kuzeyde ise Hocalar, Sincanlı ve Afyonkarahisar merkez ilçesi ile çevrilidir. 2024 TÜİK verilerine göre nüfusu 54.952dir.

^{Sandıklı İlçesi (Sandıklı Belediyesi)}

Tarihçe

Sandıklı’nın tarihi Kalkolitik Çağ’a kadar uzanır. M.Ö. 2700–2000 yıllarında bölgede Kussar Krallığı hüküm sürmüş, 1935–1937’deki kazılarda Kalkolitik, Bakır ve Hitit Çağlarına ait eserler bulunmuştur. Hititlerden sonra Friglerin egemenliğine giren Sandıklı, “Pentapolis” birliğine dahil şehirler arasında yer almıştır. Daha sonra Lidyalılar ve Persler, ardından Roma hâkimiyeti görülmüştür. 1071 Malazgirt Savaşı sonrası Türklerin eline geçen bölge, 1076’da Emir Sanduk tarafından fethedilmiş ve 1115’te Selçuklulara katılmıştır.

1176 Miryakefalon Savaşı sonrası tamamen Türk hâkimiyetine giren Sandıklı’da, Germiyanoğulları döneminde camiler, hanlar ve 1325’te Hisar Kalesi yapılmıştır. 19. yüzyılda nüfusunun 74.990 olduğu ve 215 köyü bulunduğu belirtilmektedir. 1745’te vergi belgelerinde kaza merkezi olarak geçen Sandıklı, 1860’tan itibaren Hüdavendigâr Vilayeti’ne bağlı olmuş, 1869’da belediye teşkilatı kurulmuştur. Kurtuluş Savaşı sırasında Yunan işgaline uğramış, 1921’de üç kez geri alınmıştır. Cumhuriyet döneminde 1925’te Türk Hava Kurumu kampanyasına katılarak uçak bağışlamış, 1930’da Atatürk ilçeyi ziyaret etmiş, 1935’te ilk kadın belediye meclis üyesi görev almıştır. 1936’da Sandıklı Garı açılmıştır.

Osmanlı döneminde Sultan II. Mahmud adına bastırılan “Sandıklı Altını”, İstanbul dışında basılan ilk altın paradır ve günümüzde de borsada işlem görmektedir.

Coğrafi Konum ve Fiziki Yapı

Sandıklı, Afyonkarahisar iline bağlı olup Ege Bölgesi'nin İç Batı Anadolu bölümünde, Antalya–Ankara karayolu üzerindedir. 29° 50′ – 30° 30′ doğu boylamları ile 38° 15′ – 38° 45′ kuzey enlemleri arasında yer alır. Yüzölçümü 1.036 km²’dir. Komşuları; doğuda Şuhut, güneyde Kızılören ve Dinar, batıda Denizli-Çivril ile Uşak-Sivaslı, kuzeyde Hocalar, Sincanlı ve Afyonkarahisar merkez ilçedir.

Dağlar

Sandıklı dört bir yanı dağlarla çevrili bir yerleşimdir:

• Ahır Dağları (1981 m): Çam ormanlarıyla kaplıdır, linyit ve amyant yataklarına sahiptir.
• Burkaz Dağı (1990 m): Ormanlıktır, palamutluk alanlara ve amyant damarlarına rastlanır.
• Akdağ (2449 m): Bölgenin en yüksek dağıdır. Orman örtüsü ve madencilik açısından zengindir.
• Kumalar Dağları (2250 m): Kükürt, bakır ve krom içeren maden damarlarıyla dikkat çeker. Üzerinde Başören (2300 m) ve Dadak (2000 m) yaylaları bulunur.

^{Akdağ Tabiat Parkı (Sandıklı Belediyesi)}

Ovalar

Başlıca ovalar; Sandıklı Ovası (1070 m), Kusura (1090 m), Karasandıklı (1006 m) ve Saltık (930 m) ovalarıdır. Ova tabanlarından Kûfi Çayı geçerek Büyük Menderes’e ulaşır.

İklim

Karasal iklimin egemen olduğu Sandıklı’da yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve serttir. Ortalama sıcaklık ocakta -3°C, temmuzda +23°C’dir. Poyraz, lodos ve batı rüzgarları etkilidir.

Bitki Örtüsü

Ormanlık alanlar dağların yüksek kesimlerinde yoğunlaşır. 23.500 hektar çam ve 5.000 hektar meşe ormanı bulunur. Ayrıca maki florası, çayır bitkileri ve akarsu boylarında kavak ve söğüt ağaçları görülür.

Jeolojik Yapı

Bölge, alüvyonlu, kahverengi topraklar ile püskürük kayaçlar üzerinde yer alır. “Katakekavmene” (yanmış ülke) olarak anılan bu coğrafya, Pamukkale benzeri traverten yapılarıyla tanınır.

Ekonomi

Sandıklı ekonomisi tarihsel olarak tarım ve hayvancılığa dayansa da günümüzde sanayi, ticaret ve termal turizm önemli yer tutar. 1808 yılında adına para bastırılan ve Osmanlı Bankası’nın 1880'de şube açtığı Sandıklı, geçmişte ekonomik canlılığa sahip bir kazadır.

Tarım

İlçede buğday (250.000 ton), arpa (150.000 ton), şeker pancarı (280.000 ton), patates (50.000 ton), elma (1.000 ton) ve salatalık (1.700 ton) gibi ürünler yetiştirilmektedir. Örenler Barajı ile sulama olanakları artmış, sulu tarım yaygınlaşmıştır. Sanayi bitkileri arasında şeker pancarı, patates, haşhaş ve ayçiçeği ön plana çıkar. Sandıklı, haşhaş üretiminde Türkiye'de Çivril'den sonra ikinci sıradadır. Haşhaş yağı yemeklik olarak, posası ise yem olarak kullanılmaktadır. Tarımsal faaliyetleri desteklemek amacıyla Toprak Mahsulleri Ofisi Sandıklı Şubesi kurulmuştur.

Hayvancılık

Ova köylerinde büyükbaş, dağ köylerinde küçükbaş hayvancılık yapılır. İlçede:

• Büyükbaş: 24.420
• Küçükbaş: 56.450
• Kanatlı: 147.820
• Arı kovanı: 1.650 adet olarak tespit edilmiştir.

Yaz aylarında yaylacılık, kış aylarında ise besicilik yapılır.