Sara Hatun Camii, Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan’ın annesi Sara (Sare) Hatun tarafından 1465 yılında Elazığ’ın Harput ilçesinde mescit olarak inşa ettirilmiştir. Akkoyunlu döneminin dini ve mimari izlerini taşıyan bu yapı, Harput’taki Osmanlı yerleşiminin yönünü etkileyen önemli bir yapı olarak öne çıkmaktadır.

Onarımlar ve Yeniden İnşa Süreci

Cami, zaman içinde çeşitli onarımlar ve yapısal değişikliklerle bugünkü haline ulaşmıştır. İlk büyük onarım 1585 yılında Hacı Mustafa tarafından yapılmış, 1843 yılında ise Harput Müftüsü Hacı Ahmet Efendi tarafından cami tamamen yıkılıp yeniden inşa edilmiştir. Bu süreçte özgün Akkoyunlu mimarisi büyük oranda kaybolmuştur. Sonraki yıllarda 1996 ve 2006–2007’de kapsamlı restorasyon çalışmaları gerçekleştirilmiştir.

_{Sara Hatun Camii (Türkiye Turizm Ansiklopedisi)}

Mimari Özellikler

Günümüzdeki haliyle cami kare planlıdır ve ortasında dört kalın sütun üzerine oturan bir kubbe yer almaktadır. Kenar kısımlar tonoz örtülerle desteklenmiştir. Son cemaat mahalli üç birimlidir ve her biri kubbeyle örtülmüştür. Mihrap sade bir niş formunda olup kesme taştan yapılmıştır. Mermer minber, taş işçiliği açısından dikkat çeken bir unsurdur. Cami, kaba yontu taşlarla inşa edilmiş ve güney ile doğu duvarları dörder payanda ile desteklenmiştir.

_{Sara Hatun Camii Minaresi (Harput)}

Minare

Evliya Çelebi, 1656’daki Harput ziyareti sırasında caminin minaresiz olduğunu kaydetmiştir. Bugünkü minare, bazı kaynaklara göre 1898 yılında yapılmış; ancak minare üzerindeki kitabeye göre inşa tarihi 1889’dur. İki renkli kesme taş kullanılarak inşa edilen minare, yapıya görsel açıdan da zenginlik katmaktadır.

_{Cemşit Bey Hamamı (Harput)}

Cemşit Bey Hamamı

Caminin batısında, Yavuz Sultan Selim’in sipahi beylerinden Cemşit (Cimşit) Bey tarafından 16. yüzyılın ilk yarısında inşa ettirilen Cemşit Bey Hamamı yer almaktadır. Soyunmalık bölümü kare planlı ve kubbeyle örtülüdür. Yıkanma alanı dört eyvanlıdır ve her köşede kubbeli birer halvet bulunmaktadır. Harput’un temizlik kültürünü yansıtan bu yapı, günümüzde kullanılmamaktadır.

Sara Hatun Camii, Harput’ta merkez cami işlevi görmüştür. Yalnızca bu camide musalla taşının bulunması, onun dönemin merkezi ibadet yapısı olduğunu göstermektedir. Evliya Çelebi, 17. yüzyıldaki seyahatnamesinde cami ve hamamdan bahsetmiş; Şemseddin Sâmi ise “Kamüsü’l Âlâm” adlı eserinde Harput’taki yapılaşmayı detaylı olarak aktarmıştır.

Bugün hâlâ ibadete açık olan Sara Hatun Camii, Harput’un tarihi ve kültürel mirasını yansıtan önemli bir yapıdır. Caminin karşısında yer alan El Emeği – Göz Nuru Çarşısı, bölgedeki el sanatlarının ve yerel üretimin yaşatılmasına katkıda bulunmaktadır. Yapı, hem mimari özellikleri hem de tarihî bağlamı ile bölgenin kültürel dokusunun önemli bir parçasıdır.

_{Sara Hatun Camii Girişi (Türkiyenin Tarihi Eserleri)}