Şebinkarahisar Atatürk Evi ve Müzesi, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün 11 Ekim 1924 tarihinde gerçekleştirdiği Şebinkarahisar ziyareti sırasında bir gece konakladığı geleneksel yapıdır. İlçenin tam merkezinde konumlanan bu yapı, ahşaptan yapılmış iki katlı sade bir bina olarak tarihî ve mimari özellikleriyle dikkat çeker. Bina, 19. yüzyılın sonlarına doğru ya da 20. yüzyılın hemen başında inşa edilmiş olduğu tahmin edilen, yöresel mimariyi yansıtan önemli kültürel miraslar arasında yer alır.
Şebinkarahisar Atatürk Evi ve Müzesi (Kültür Portalı)
Tarihçe
Atatürk’ün 12 Eylül 1924 tarihinde Şebinkarahisar’a gelişinde kaldığı evin gerçek sahibi Tüfekçizade Mustafa Ertem'dir ve bu ev geleneksel bir Şebinkarahisar evidir. Yapının tam inşa tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, mimari üslubu ve kullanılan malzemeler göz önünde bulundurulduğunda 19. yüzyılın son çeyreği veya 20. yüzyılın ilk yıllarında yapıldığı kabul edilmektedir. Ev, bölgenin geleneksel yapı anlayışını temsil eden ahşap konstrüksiyonla inşa edilmiş, sade ve fonksiyonel bir mimariye sahiptir.
1932 yılında, Atatürk’ün kaldığı döneme ait orijinal hâli esas alınarak evin iç kısmında restorasyon çalışmaları yapılmıştır. Bu çalışmalar, yapının tarihsel dokusunun korunması ve ziyaretçilere o dönemin atmosferini yansıtması amacıyla gerçekleştirilmiştir. Ev, 11 Ekim 1982 tarihinde Atatürk’ün Şebinkarahisar’a gelişinin 58. yıl dönümünde “Atatürk Evi ve Müzesi” olarak ziyarete açılmıştır.
Müze statüsüne kavuşması ve daha geniş kapsamlı restorasyonları ise Maliye Bakanlığı tarafından istimlak edilmesi sonrası Karayolları Genel Müdürlüğü’nün “100. Yıl Kutlama” programı kapsamında tahsis ettiği 3 milyon TL’lik bütçe ile mümkün olmuştur. Bu kaynaklar kullanılarak bina kapsamlı şekilde tamir edilip yenilenmiş, 1932 yılındaki düzenlemeler doğrultusunda iç mekânlar aslına uygun hâle getirilmiştir.
1986 yılında ise Maliye ve Gümrük Bakanlığı Millî Emlak Genel Müdürlüğünün kararıyla, Hazineye ait olan mülkiyetin Kültür ve Turizm Bakanlığından alınarak Şebinkarahisar Belediyesine tahsisi yapılmıştır. Böylece müzenin yerel yönetim tarafından korunması ve işletilmesi sağlanmıştır.
Mimari Özellikler
Şebinkarahisar Atatürk Evi ve Müzesi, ilçenin tam merkezinde, yoldan biraz yüksekçe bir platform üzerinde yer alır. Binanın iki katlı olması ve ahşap malzeme kullanımı, yöresel yapı tekniklerinin ve estetiğinin en güzel örneklerinden biridir. Binaya giriş, doğudan genişçe ahşap bir kapı aracılığıyla sağlanmaktadır. Birinci kat, günümüzde faal olarak kullanılmamaktadır ve bu kattan, ahşap döner merdivenle ikinci kata çıkılmaktadır.
Ancak asıl önemli giriş, binanın kuzey cephesinde yer alan ayrı ve anıtsal giriştir. Bu giriş, ön cephesinde çıkmalı üçgen alınlıklı bir düzenlemeye sahiptir. Ahşap sütunların taşıdığı bu alınlığın altında, 10 adet taş basamaktan oluşan bir merdiven bulunur. Merdivenlerin sonunda ise iki kanatlı ahşap bir kapı ile doğrudan ikinci kata girilmektedir. İkinci kat, müzenin ana kullanım alanıdır ve hemen üzerinde, ön cepheden dışarıdan görünmeyen yarım kat hâlinde bir çatı katı bulunmaktadır. Çatı katına, ikinci kattan yine dönerli ahşap bir merdivenle ulaşılmaktadır.
Evin çatısı iki yana eğimli olup altında köşk odası yer alır. Binada mahalli yapı malzemeleri kullanılmıştır. Yapının ön cephesi ise geleneksel üçgen alınlıklı çıkmalı biçimdedir. Binanın sade ve fonksiyonel mimarisi hem konut olarak kullanımı hem de bugün müze olarak ziyaretçilerin kullanımına uygun şekilde planlanmıştır.
Şebinkarahisar Atatürk Evi ve Müzesi (Kültür Portalı)
Sergilenen Eserler ve Koleksiyon
Şebinkarahisar Atatürk Evi ve Müzesi, Atatürk’ün kaldığı döneme ait bazı kişisel eşyaların sergilendiği önemli bir kültür merkezidir. Müzenin en dikkat çekici bölümlerinden biri, Atatürk’ün ve yaverinin kaldığı odadır. Burada, o döneme ait yataklar, çalışma masası, koltuklar, sandalyeler, kanepeler ve piyano gibi mobilyalar orijinal hâliyle muhafaza edilmiştir. Bu eşyalar, ziyaretçilere Atatürk’ün yaşamından kesitler sunarken dönemin tarihsel atmosferini de yaşatmaktadır.
Bunun yanında, müzede yöresel etnografik eserler de yer almakta olup, bölgenin kültürel mirasını yansıtan önemli objeler sergilenmektedir. Bu etnografik eserler hem yerel yaşam biçimini hem de bölgenin tarihini anlamak için ziyaretçilere kaynak teşkil eder.
Ayrıca müzede, yaklaşık 500 kitaptan oluşan zengin bir Atatürk Kütüphanesi bulunmaktadır. Kütüphanede Atatürk’ün hayatı, düşünceleri, inkılapları ve Türk tarihi ile ilgili kitaplar yer almaktadır. Bunun yanı sıra Atatürk’e ait resimlerin bulunduğu Atatürk Köşesi de müzede önemli bir yere sahiptir.
Şebinkarahisar Atatürk Evi ve Müzesi (Kültür Portalı)
İşletme ve Ziyaret
Müze, teknik ve uzman personel eksikliği nedeniyle haftanın belirli günlerinde, Şebinkarahisar Belediyesi tarafından görevlendirilmiş memurlar aracılığıyla ziyarete açılmaktadır. Özel günlerde ve talep üzerine müze ziyaretçilerine kapılarını açmakta, böylece hem yerli hem de yabancı ziyaretçilere tarihî ve kültürel bir deneyim sunmaktadır.
Şebinkarahisar Atatürk Evi ve Müzesi, bölgenin tarihine ışık tutan önemli bir mekân olmasının yanı sıra, Atatürk’ün hayatından kesitler sunan mütevazı ama değerli bir kültür varlığıdır. Yerel halk ve ziyaretçiler için Atatürk’e saygı ve bağlılığın sembolü olarak işlev görmektedir.
Şebinkarahisar Atatürk Evi ve Müzesi (İlhami Yeter)
