Isparta ilinin Senirkent ilçesi ile ün bağı bulunan, geleneksel yöntemlerle Dimrit çeşidi üzümden üretilen mahreç işaretli bir üründür. Bu ürün, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından 17.03.2022 tarihinde tescil edilmiştir. Senirkent Belediyesi tarafından tescil ettirilen bu pekmezin geçmişi, bağcılık faaliyetlerinin eskiye dayandığı coğrafi sınırın mutfak kültürü ve ekonomisi açısından önem taşımaktadır.

Ürün Özellikleri

Senirkent üzüm pekmezi, üretildiği üzüm çeşidinin özelliklerinden kaynaklanan niteliklere sahiptir. Üretimde kullanılan Dimrit üzümü, mor-siyah tane rengine, oval şekle ve çekirdeğe sahiptir; tane büyüklüğü 2-2,5 gram, salkım büyüklüğü ise 220-250 gram aralığındadır. Ürün, kendine özgü fiziksel ve kimyasal değerler taşır. Pekmezin toplam asit oranı %0,3 ile %0,4 arasında, HMF miktarı 75 ile 100 mg/kg arasında değişir. Glukoz oranı %30 ile %40 arasında, fruktoz/glukoz oranı ise 0,9 ile 1,0 civarındadır. Toplam kül miktarı %1,2 ile %1,3, suda çözünebilen katı madde miktarı %70 ile %80 aralığındadır ve pH değeri 4,5 ile 5,0 arasındadır.

Üretim Metodu

Senirkent üzüm pekmezi, coğrafi sınırda geleneksel yöntemlerle üretilmektedir. Üretim süreci aşağıdaki aşamaları içerir:

• Hasat ve Şıra Çıkarma: Senirkent’te yetiştirilen Dimrit üzümleri hasat edilir. Ezme işlemi için üzümler geniş gözenekli çuvallara doldurularak “hatıl” adı verilen yerde temiz çizmelerle ezilir ve şırası çıkarılır.
• Topraklama ve Kaynatma: Elde edilen üzüm şırası bakır kazanlara konulur. Ekşiliğini ve asidini gidermek amacıyla, her 100 kilogram şıra için 4 kilogram pekmez toprağı (beyaz toprak) ilave edilerek belirli bir süre kaynatılır.
• Köpük Alma ve Bekletme: Kaynama esnasında yüzeyde oluşan köpükler kepçe ile sürekli olarak alınır. Kaynama sonlandığında, üzüm şırası toprak ve diğer çökeltilerinden ayrılması için bir gün bekletilir.
• Süzme ve Koyu Kıvama Getirme: Bekletilmiş şıra süzülür ve büyük bakır kazanlarda koyu bir kıvam alana kadar kaynatma işlemine devam edilir.
• Kıvam Belirleme: Kaynatma sırasında yüzeyde oluşan köpükler alındıkça kırmızı köpükler görülür. Tahta bir kaşığa bulaşan pekmezin temiz bir tabağa damlatıldığında dağılmaması, pekmezin istenen kıvama ulaştığının göstergesidir.
• Muhafaza: Kıvama ulaşan pekmez, ateşten alınarak soğutulur. Temiz sırçalı çömleklerde ya da cam kavanozlarda, güneş görmeyen oda sıcaklığında bir yıla kadar saklanabilir.

Coğrafi Sınır

Ürünün coğrafi sınırı Isparta ili, Senirkent ilçesi olarak belirlenmiştir. Senirkent üzüm pekmezinin geçmişinin eskiye dayanması, coğrafi sınırın mutfak ve ekonomisinde önemli bir yere sahip olması ve üretiminde yalnızca coğrafi sınırda yetiştirilen Dimrit üzüm çeşidinin kullanılması nedenleriyle, üretim aşamalarının tamamının bu coğrafi sınır içinde gerçekleştirilmesi zorunludur.

Denetim

Senirkent üzüm pekmezinin denetimi, Senirkent Belediyesi koordinasyonunda gerçekleştirilir. Denetim mercii; Senirkent Belediyesi, Senirkent İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü ve Senirkent Ziraat Odası’ndan konu uzmanı birer üyenin katılımıyla en az üç kişiden oluşur.

Denetimler, düzenli olarak yılda bir kez yapılır. İhtiyaç halinde veya şikâyet durumunda ise denetimler her zaman gerçekleştirilebilir.

Denetim kriterleri şunlardır:

• Üretimde kullanılan üzümlerin Senirkent’te yetiştirilen Dimrit çeşidi üzüm olması.
• Pekmezin üretim metoduna uygun olarak yapılmış olması.
• Senirkent üzüm pekmezi ibaresinin ve mahreç işareti ambleminin kullanımının uygunluğu.

Tescil ettiren kurum, yasal hakların korunması sürecini yürütür ve denetim mercii, denetim sırasında kamu veya özel kuruluşlardan uzman kişi veya tüzel kişilerden destek alabilir.